Sửa Luật Tổ chức Quốc hội để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội được xem xét tại kỳ họp bất thường lần thứ 9 diễn ra vào sáng nay (12/2).

Tờ trình về dự án luật của Ủy ban thường vụ Quốc hội do Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng trình bày cho biết, căn cứ ý kiến chỉ đạo, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Bộ Chính trị tại Kết luận số 121-KL/TW và Kết luận số 111-KL/TW, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xây dựng hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội nhằm thực hiện chủ trương về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của các cơ quan trong hệ thống chính trị, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Trong quá trình soạn thảo, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã gửi hồ sơ dự án Luật để xin ý kiến Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và cơ bản đã tiếp thu ý kiến góp ý của các cơ quan để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội.

Trên cơ sở mục đích, quan điểm chỉ đạo và kết quả rà soát Luật Tổ chức Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất phạm vi sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội tập trung vào các nội dung: Sửa đổi, bổ sung quy định về Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Sửa đổi, bổ sung các quy định về Tổng Thư ký Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Điều chỉnh một số nội dung có liên quan đến việc phân định thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội với thẩm quyền của Chính phủ và các cơ quan nhà nước khác; đồng thời, kết hợp sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản liên quan đến hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội mà qua tổng kết thực tiễn hoạt động từ năm 2016 đến nay có phát sinh vướng mắc, bất cập.

Với việc xác định phạm vi sửa đổi, bổ sung nêu trên, thực hiện kết luận của cấp có thẩm quyền, sau khi Quốc hội xem xét, ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, Nghị quyết về việc tổ chức các cơ quan của Quốc hội, Nghị quyết về số thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV (sửa đổi) tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành Nghị quyết quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể và cơ cấu tổ chức của các cơ quancủa Quốc hội (bao gồm cả đơn vị chuyên môn giúp việc).

Dự thảo Luật tập trung vào 35/102 điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành. Các nội dung sửa đổi, bổ sung được bố cục trong 2 điều, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 18 điều và bãi bỏ 17 điều của Luật Tổ chức Quốc hội; Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội

Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất với hệ thống pháp luật

Thẩm tra về dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội với các lý do được nêu trong Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, đáp ứng yêu cầu về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan của Quốc hội và Văn phòng Quốc hội.

Ủy ban Pháp luật khẳng định, nội dung của dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất với hệ thống pháp luật và tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, đầy đủ và bảo đảm chất lượng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Đối với các vấn đề cụ thể về phạm vi sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội, Ủy ban Pháp luật tán thành việc xác định phạm vi sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội như đã nêu trong Tờ trình. 

Để đáp ứng yêu cầu sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước, trong lần sửa đổi này, tập trung chủ yếu vào các quy định về cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội; về phân định thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội với thẩm quyền của Chính phủ; đồng thời, kết hợp sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội mà qua tổng kết thực tiễn hoạt động có phát sinh vướng mắc, bất cập.

Đối với các nội dung có liên quan khác được quy định trong các luật, pháp lệnh, nghị quyết khác của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chẳng hạn như việc thay đổi tên gọi của một số Ủy ban sau khi sắp xếp, sáp nhập, về quy trình thực hiện một số công việc trong công tác xây dựng pháp luật, công tác giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước... thì sẽ được nghiên cứu, kết hợp xử lý ở các văn bản phù hợp và trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 9 hoặc kỳ họp thứ 9 sắp tới.

Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã ban hành kế hoạch sửa đổi, bổ sung các luật, nghị quyết phục vụ công tác sắp xếp tổ chức bộ máy các cơ quan của Quốc hội, trong đó xác định cụ thể các văn bản cần được ban hành ngay để có hiệu lực đồng thời với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, các văn bản cần được ban hành ngay sau khi Luật này có hiệu lực thi hành. 

Do đó, Ủy ban Pháp luật thấy rằng, việc xác định phạm vi và cách thức sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội như nêu tại Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là phù hợp.

Về việc phân định thẩm quyền của Quốc hội với thẩm quyền của Chính phủ và các cơ quan trong bộ máy nhà nước (Điều 5), Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, việc phân định thẩm quyền của Quốc hội với thẩm quyền của Chính phủ, các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước là vấn đề thực tiễn đang đặt ra.

Dự thảo Luật đã xác định cụ thể hơn những nội dung cần được quy định bằng luật hoặc nghị quyết của Quốc hội. Đồng thời, bổ sung nội dung luật chỉ quy định các vấn đề mang tính ổn định, có giá trị lâu dài, về quyền con người, quyền công dân… nhằm đẩy mạnh phân quyền cho Chính phủ và các cơ quan nhà nước khác trong công tác xây dựng pháp luật và hoàn thiện thể chế.

Ủy ban Pháp luật cho rằng rằng, việc quy định nguyên tắc nêu trên đã cơ bản phân định được thẩm quyền của Quốc hội với Chính phủ và các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước, đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và ý kiến chỉ đạo của Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm là "phân định rõ chức năng, nhiệm vụ và quan hệ giữa các cơ quan, nhất là các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ, bảo đảm chặt chẽ, hài hoà trong quy trình quản trị quốc gia".

Do đó, Ủy ban Pháp luật tán thành với việc sửa đổi quy định về làm luật, sửa đổi luật tại Điều 5 của Luật Tổ chức Quốc hội. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị không nên quy định nội dung này trong Luật Tổ chức Quốc hội vì đây là vấn đề phân định thẩm quyền lập pháp và lập quy giữa Quốc hội với Chính phủ và các cơ quan nhà nước khác, nên cần được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cũng đang được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, sửa đổi tại kỳ họp bất thường lần thứ 9 này.

Về Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội (các điều 66, 67 và 68), theo Tờ trình, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được xác định là các cơ quan của Quốc hội, việc thành lập Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban cụ thể sẽ do Quốc hội quyết định và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Trên cơ sở đó, bãi bỏ 14 điều trong Luật Tổ chức Quốc hội liên quan đến tên gọi và nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, của Thường trực Hội đồng, Thường trực Ủy ban và Chủ tịch Hội đồng, Chủ nhiệm Ủy ban.

Ủy ban Pháp luật tán thành việc dự thảo Luật chỉ quy định chung về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; còn việc thành lập từng Ủy ban cụ thể thì do Quốc hội quyết định căn cứ vào chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước trong từng thời kỳ.

Quy định như vậy vừa bảo đảm tính ổn định, lâu dài của Luật, vừa thống nhất với cách thức quy định về cơ cấu tổ chức của Chính phủ theo Luật Tổ chức Chính phủ. Hơn nữa, việc giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội là phù hợp với kết luận của Bộ Chính trị, phù hợp với thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, bảo đảm tính linh hoạt trong xác định cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của các cơ quan của Quốc hội; đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và kịp thời điều chỉnh trong trường hợp cần thiết, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Tuy nhiên, còn có ý kiến băn khoăn vì Hiến pháp năm 2013 đã nêu về Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, cũng như các Luật Tổ chức Quốc hội được ban hành từ trước đến nay đều quy định các Ủy ban với tên gọi cụ thể. Do đó, đề nghị tiếp tục kế thừa cách quy định này theo hướng Luật xác định rõ số lượng, tên gọi của các Ủy ban của Quốc hội và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể, cơ cấu tổ chức và ban hành Quy chế làm việc mẫu của các cơ quan của Quốc hội. Theo phương án này thì Quốc hội không phải ban hành Nghị quyết về việc tổ chức các cơ quan của Quốc hội.

Hải Giang

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi)