Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp
Sáng 10/3, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 43, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi).
Trình bày Tờ trình về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, mục tiêu xây dựng dự án Luật là nhằm tiếp tục thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đường sắt; khắc phục những tồn tại, bất cập về thể chế, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành đường sắt, thúc đẩy tính cạnh tranh của phương thức vận tải đường sắt, phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân.
Thực hiện tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) được sắp xếp, bố cục lại gồm 8 chương, 70 điều; giảm 2 chương, 17 điều so với Luật Đường sắt 2017.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày tờ trình tại Phiên họp
Về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, dự thảo Luật bổ sung quy định để huy động tối đa nguồn lực của địa phương, các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt. Trong đó, có quy định về việc khuyến khích tất cả các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt thông qua nhiều hình thức hợp đồng (BT, BOT, BTO, BLT, BTL...). Đồng thời, bổ sung quy định địa phương được dùng ngân sách của mình để tham gia công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư, đầu tư xây dựng một số hạng mục thuộc kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia.
Dự án Luật cũng dửa đổi, bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong việc đầu tư xây dựng công trình đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng và công trình hạ tầng kỹ thuật đầu nối với công trình đường sắt, công trình đường sắt quốc gia dùng chung với đường sắt địa phương, đường sắt dùng chung với đường bộ.
Cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt
Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết Thường trực Ủy ban hoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt với những lý do như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
Về hồ sơ và thời hạn gửi hồ sơ dự án Luật, Thường trực Ủy ban nhận thấy, về cơ bản, các tài liệu trong hồ sơ dự án Luật đã bảo đảm theo yêu cầu quy định tại Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL); đã cụ thể hóa 05 nhóm chính sách đã được thông qua. Tuy nhiên, thời hạn gửi hồ sơ chưa đảm bảo đúng quy định tại khoản 2 Điều 64 Luật Ban hành VBQPPL, dẫn đến khó khăn trong việc thẩm tra. Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật
Về việc thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước, ông Lê Quang Huy đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, nghiên cứu thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng, trong đó đảm bảo dự thảo Luật và các văn bản kèm theo tuân thủ đúng và đầy đủ Quy định 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; rà soát dự thảo Luật để đảm bảo Luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không "luật hóa" các quy định của nghị quyết cơ chế đặc thù hay nghị định, thông tư trong lĩnh vực đường sắt, nếu có phải đánh giá kỹ lưỡng tác động, các nội dung thật sự cần thiết, bảo đảm tính khả thi và đúng thẩm quyền của Quốc hội.
Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, cần làm rõ nguyên nhân dẫn đến sự chậm phát triển của đường sắt Việt Nam, bao gồm việc chưa quan tâm đúng mức, thiếu nguồn kinh phí đầu tư, hoặc sự tập trung chủ yếu vào giao thông đường bộ và hàng không.
Luật sửa đổi lần này cần được thiết kế ngắn gọn, súc tích, tập trung vào các chính sách đột phá để tạo ra sự bứt phá cho ngành đường sắt. Cần nghiên cứu kỹ lưỡng để luật sửa đổi thực sự mang lại hiệu quả, khắc phục những hạn chế của luật cũ, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của ngành đường sắt Việt Nam.
Cũng theo Chủ tịch Quốc hội, Luật sửa đổi cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý đường sắt, đồng thời đảm bảo tính thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Đất đai, Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công. Cần loại bỏ những điều khoản không thuộc thẩm quyền của Quốc hội mà thuộc về Chính phủ hoặc Bộ Xây dựng, nhằm tránh sự chồng chéo và mâu thuẫn.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, để đảm bảo chất lượng dự thảo luật trình Quốc hội xem xét cho ý kiến, đề nghị Chính phủ khẩn trương nghiên cứu tiếp thu ý kiến để hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội. Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội sẽ chủ trì, phối hợp với Hội đồng Dân tộc, các ủy ban của Quốc hội tiếp tục thẩm tra chính thức dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 sắp tới.
Vũ Phong
