Trong báo cáo triển vọng ngành đầu tư công cập nhật ngày 05/03/2025, Công ty Chứng khoán MB (MBS) đã đưa ra những phân tích và đánh giá chi tiết về tác động của xu hướng đẩy mạnh đầu tư công đến các doanh nghiệp trong ngành xây dựng và vật liệu xây dựng.
Theo MBS, các yếu tố vĩ mô đang tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng đầu tư công. Nợ công/GDP của Việt Nam đã giảm mạnh xuống mức 37% vào cuối năm 2024 (từ mức 55% của năm 2020), thấp hơn nhiều so với mức trần quy định của Quốc hội là 60%. Tương tự, nợ Chính phủ/GDP cũng giảm đáng kể, từ 50% năm 2020 xuống 33% năm 2024.
So sánh với các quốc gia đang phát triển khác trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Indonesia hay Malaysia, nợ công của Việt Nam hiện đang ở mức thấp hơn đáng kể (34% so với khoảng 50% của các quốc gia trong khu vực). MBS đánh giá rằng nợ công của Việt Nam đang ở mức an toàn, trong bối cảnh GDP dự kiến có thể tăng trưởng trên 8% trong năm nay. Với tỷ lệ nợ công/GDP dưới ngưỡng an toàn, Chính phủ sẽ có thêm dư địa để tăng cường chi cho xây dựng hạ tầng thông qua ngân sách và phát hành trái phiếu.
MBS cũng chỉ ra rằng, vốn đầu tư công có khả năng sẽ được đẩy mạnh trong những năm cuối của chu kỳ đầu tư công trung hạn. Dẫn chứng từ chu kỳ 2016-2020, năm 2020 ghi nhận mức tăng trưởng đầu tư công thực tế mạnh mẽ nhất, với mức tăng 22% so với cùng kỳ và đạt 90% kế hoạch (cao hơn so với mức 80% trong 4 năm trước đó). Năm 2025 có điểm tương đồng với năm 2020 khi đều là giai đoạn cuối của chu kỳ đầu tư công trung hạn. Do đó, MBS dự báo giải ngân đầu tư công có thể đạt mức tăng trưởng 18%, tương đương 743.330 tỷ đồng (đạt 90% mục tiêu của Chính phủ).
Giải ngân đầu tư công giai đoạn 2016 - 2024 và dự báo năm 2025 (Nghìn tỷ đồng). Nguồn: MBS
Không chỉ có yếu tố vĩ mô hỗ trợ, MBS còn đánh giá rằng những vướng mắc về pháp lý và thiếu hụt nguyên vật liệu đang dần được tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng đầu tư công trong năm 2025. Luật Đầu tư công (sửa đổi) có hiệu lực từ tháng 1/2025, hướng tới việc đẩy nhanh quá trình thực hiện vốn đầu tư công tại các Bộ, ngành và địa phương. Quốc hội cũng đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), khuyến khích nguồn vốn tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án công.
Về vấn đề thiếu hụt vật liệu xây dựng như cát, đá xây dựng, một số biện pháp khắc phục đã được triển khai, như sử dụng cát biển thay thế cát sông hay cấp phép hoạt động cho một số mỏ mới.
Với xu hướng đẩy mạnh đầu tư công, MBS nhận định nhóm doanh nghiệp xây dựng sẽ được hưởng lợi lớn nhất, đặc biệt là những doanh nghiệp trúng thầu tại các dự án trọng điểm dự kiến hoàn thành trong năm 2025, như cao tốc Bắc – Nam hay sân bay Long Thành. Đối với các doanh nghiệp xây dựng niêm yết, MBS đánh giá cao các công ty có kinh nghiệm triển khai, có khối lượng công việc tồn đọng (backlog) lớn và có dự án tại khu vực miền Bắc và miền Trung, nơi các dự án đang duy trì đúng tiến độ, trong khi khu vực phía Nam chỉ hoàn thành khoảng 80% tiến độ do tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu.
Đối với nhóm doanh nghiệp vận hành BOT như CII (CTCP Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật TP.HCM) hay HHV (CTCP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả), việc đẩy nhanh các dự án giao thông sẽ kết nối các tuyến cao tốc, từ đó gia tăng lưu lượng xe tại các tuyến BOT đang khai thác. Ví dụ điển hình là BOT Trung Lương – Mỹ Thuận, nơi lưu lượng xe đã tăng 12% sau khi kết nối với tuyến Mỹ Thuận – Cần Thơ. Luật PPP cũng mở ra cơ hội trong vấn đề đấu thầu và dự án, đồng thời tác động tích cực đến cả các dự án BOT hiện hữu của doanh nghiệp.
Cùng với nhóm xây dựng, MBS dự báo các doanh nghiệp cung cấp nguyên vật liệu như đá xây dựng, thép cũng sẽ có sự tăng trưởng mạnh mẽ.
Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tỷ trọng các nguyên vật liệu chiếm khoảng 70% tổng chi phí triển khai dự án đối với các dự án đầu tư công như cầu, đường. Trong đó, các vật liệu chiếm tỷ trọng cao bao gồm cát, đá xây dựng (20%), thép xây dựng (25%) và nhựa đường (15%).
Với dự báo nhu cầu cát, đá xây dựng tăng trưởng khoảng 7% so với cùng kỳ trong năm 2025, MBS đánh giá cao các doanh nghiệp có mỏ đá còn nhiều trữ lượng và vị trí gần các dự án trọng điểm, nhờ lợi thế cạnh tranh về chi phí. Các mỏ đá có vị trí thuận lợi, đặc biệt là ở khu vực phía Nam, nơi các dự án trọng điểm đang được đẩy nhanh tiến độ, bao gồm cụm mỏ Tân Cang của CTCP Hóa An (DHA), Tân Mỹ của CTCP Khoáng sản và Xây dựng Bình Dương (KSB) và Thạnh Phú – Thiện Tân của CTCP Xây dựng và Sản xuất Vật liệu Xây dựng Biên Hòa (VLB).
Tỷ trọng nguyên vật liệu trong chi phí xây dựng. Nguồn: MBS
Đối với thép xây dựng, MBS dự báo sản lượng tiêu thụ sẽ tăng mạnh trong năm nay nhờ hai động lực chính là nguồn cung bất động sản và giải ngân đầu tư công. Giá thép cũng được dự báo có thể cải thiện khoảng 7% do áp lực từ thép Trung Quốc hạ nhiệt. MBS đánh giá Hòa Phát (HPG), với thị phần thép xây dựng lớn nhất, sẽ là doanh nghiệp được hưởng lợi nhờ xu hướng này.
Về nhựa đường, MBS dẫn dự báo của Bộ Xây dựng cho thấy nhu cầu nhựa đường có thể đạt mức tăng trưởng kép (CAGR) khoảng 8% trong giai đoạn 2025-2030, nhờ chiến lược hoàn thành 5.000 km cao tốc của Chính phủ. Đặc biệt, tại khu vực phía Nam, nơi các dự án đang được đẩy nhanh tiến độ, Tổng Công ty Hóa dầu Petrolimex (PLC) được đánh giá là có thể hưởng lợi.
Đối với xi măng, MBS dự báo nhu cầu sẽ cải thiện mạnh mẽ nhờ việc đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông. Đề xuất xây dựng cầu cạn thay cho nền đường trong bối cảnh nguồn cung cát tại khu vực phía Nam chưa có dấu hiệu phục hồi, cùng với đề xuất giảm thuế xuất khẩu đối với các doanh nghiệp xi măng, nếu được thông qua, có thể tác động tích cực đến sản lượng tiêu thụ xi măng năm 2025. Do đó, MBS đánh giá Xi măng Vicem Hà Tiên (HT1), với lợi thế là doanh nghiệp đầu ngành và mạng lưới phân phối rộng tại khu vực phía Nam, sẽ được hưởng lợi.
