Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Văn Hưởng - Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng thuỷ văn Quốc gia cho biết: "Theo đánh giá của chúng tôi, kỳ nghỉ lễ năm nay có thời tiết tương đối đặc biệt. Thống kê cho thấy, trong giai đoạn 10 năm qua cho thấy chưa có năm nào mà cả 3 miền Bắc-Trung-Nam cùng xảy ra nắng nóng trong dịp 30/4 và 1/5".
Dự báo, từ ngày 27/4-30/4, khu vực Bắc Bộ sẽ xảy ra một đợt nắng nóng diện rộng với mức nhiệt của phía Đông Bắc Bộ, trong đó có Thủ đô Hà Nội khả năng cao tới 37-38 độ C, còn phía Tây Bắc Bộ cũng như các tỉnh miền Trung từ Thanh Hóa trở vào đến Bình Định, Phú Yên, nhiệt độ có khả năng cao 37-39 độ C, vùng núi phía Tây của các tỉnh từ Thanh Hóa trở vào đến Quảng Ngãi nhiệt độ khả năng lên tới 39-41 độ C. Khu vực phía Tây Bắc Bộ, khu vực Trung Bộ khả năng xảy ra nắng nóng gay gắt và đặc biệt gay gắt.
Còn ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, trong những ngày nghỉ lễ này cũng xảy ra nắng nóng với mức nhiệt ở khu vực Tây Nguyên dự báo khoảng 35- 37 độ C, khu vực Nam Bộ nhiệt độ từ 36-38 độ C.
Về nguyên nhân nắng nóng trên cả nước, ông Nguyễn Văn Hưởng lý giải là do tác động của hiện tượng ElNino làm cho nền nhiệt cả nước cao hơn so với trung bình nhiều năm. Cộng thêm giai đoạn này chịu tác động của vùng áp thấp nóng phía Tây nên trên nền nhiệt cao cộng thêm tác động của nóng phía Tây khả năng cao gây ra một đợt nắng nóng diện rộng trên cả nước trong giai đoạn nghỉ lễ này.
Dự báo khoảng sau ngày 30/4, trong 1-2 ngày đầu tháng 5/2024 có một khối không khí lạnh yếu từ lục địa Trung Quốc di chuyển xuống, ở Bắc Bộ giai đoạn từ ngày 1-2/5 có khả năng xuất hiện mưa rào và dông trở lại, còn ở miền Nam gió Tây Nam cũng có xu hướng xuất hiện, gây mưa dông; giai đoạn những ngày đầu tháng 5/2024 ở miền Bắc, miền Nam cần đề phòng với hiện tượng dông, lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh.
Dự báo xa hơn, từ nay cho đến tháng 6 (trọng tâm là tháng 5) là giai đoạn có sự chuyển biến thời tiết từ mùa lạnh sang mùa nóng, mùa khô sang mùa mưa ở Bắc Bộ nên các hiện tượng dông mạnh kèm lốc, sét, mưa đá có khả năng xuất hiện nhiều nhất trong năm, đặc biệt ở vùng núi do tác động của địa hình có thể tạo ra các ổ mây đối lưu phát triển mạnh, hệ quả là gây ra các trận dông kèm lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh. Thời gian dông, lốc, sét nhất là mưa đá và gió giật mạnh ở Bắc Bộ, khu vực Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh thường xuất hiện vào chiều, chiều tối và đêm.
Để hạn chế tác động, kiến nghị người dân thường xuyên theo dõi các thông tin cảnh báo khí tượng thủy văn thông qua các kênh truyền hình, báo chí, cổng thông tin cảnh báo trực tuyến của cơ quan khí tượng thủy văn.
Lý giải nguyên nhân mưa đá diện rộng
Vừa qua, ở khu vực phía Nam của tỉnh Sơn La trọng tâm là huyện Vân Hồ, khu vực phía Tây huyện Mai Châu (Hòa Bình) đã xuất hiện một đợt mưa rào và dông mạnh, tại khu vực Vân Hồ, và huyện Mai Châu đã xảy ra mưa đá trên diện rộng gây thiệt hại về hoa màu, tài sản của người dân.
Lý giải cụ thể hơn về hiện tượng này, ông Nguyễn Văn Hưởng cho biết, hiện nay đang trong giai đoạn chuyển mùa, thường xuyên có sự tranh chấp của các khối khí có đặc điểm khác nhau, khí quyển trở nên bất ổn định hơn nên mưa dông cũng xảy ra nhiều hơn so với các thời điểm khác trong năm, trong một số trường hợp ổ dông có đối lưu phát triển mạnh thì ngoài việc gây ra mưa to có có thể kèm theo hiện tượng mưa đá và gió giật mạnh.
Trường hợp dông ngày 24/4 ở khu vực giữa Hòa Bình và Sơn La là một ví dụ điển hình, nguyên nhân là do ảnh hưởng rìa phía Nam của một khối không khí lạnh yếu, kết hợp với hoạt động một vùng hội tụ gió trên độ cao 1.500m được tạo ra bởi rìa phía Tây của lưỡi áp cao cận nhiệt đới (khối không khí biển lấn từ phía Đông vào), cộng thêm gió Tây Nam di chuyển từ vùng Thượng Lào sang, hội tụ ở khu vực dọc kinh tuyến 105, vì thế mà ở khu vực Sơn La, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An có mưa rào và dông mạnh.
"Theo số liệu vệ tinh ước tính nhiệt độ đỉnh mây đối lưu thời điểm dông ở mức -81,2 độ C, đây là dấu hiệu cho thấy tháp mây đối lưu phát triển rất dữ dội. Độ cao khối mây có thể trên 10km. Sự bột phát của những tháp mây như vậy thường xuất hiện vào giai đoạn giao mùa và gây ra dông lốc mạnh hoặc mưa đá. Vùng mây chiều nay phát triển mạnh dịch chuyển chậm nên gây ra mưa đá tập trung ở vùng giáp Sơn La, Hoà Bình", ông Nguyễn Văn Hưởng phân tích.
Về khả năng xảy ra tình trạng tương tự như đợt mưa dông kèm mưa đá như ngày 24/4 vừa qua trong dịp nghỉ lễ, ông Nguyễn Văn Hưởng dự báo, sau ngày 30/4, khoảng ngày 1-3/5 có khả năng xảy ra một tương tác giống như tương tác của hình thế thời tiết ngày 24/4 vừa rồi, tức là nền nhiệt cao có một chút không khí lạnh gây ra hiện tượng mưa dông ở khu vực phía Bắc Bộ, trong đó trọng tâm của khu vực và vùng núi Trung du Bắc Bộ trong khoảng đêm 30/4, ngày 1/5 có khả năng xảy ra hiện tượng mưa giông lốc và gió giật mạnh.
Còn phía Nam trong những ngày đầu tháng 5 bắt đầu gió mùa Tây Nam ở giai đoạn tiền gió mùa bắt đầu hoạt động nên khả năng xảy ra hiện tượng mưa dông chuyển mùa bắt đầu xuất hiện ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ.
Giai đoạn đầu tháng 5, nắng nóng ở Tây Nguyên, Nam bộ sẽ giảm nhưng hiện tượng dông lốc, sét, mưa đá trong giai đoạn đầu tháng 5 khi mưa chuyển mùa xuất hiện thì cũng làm gia tăng hiện tượng dông lốc, sét, mưa đá ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ.
Thu Cúc
