Tạo nền móng cho cạnh tranh công bằng
Tại dự thảo Luật Thương mại điện tử, Bộ Công Thương đang đưa ra một số quy định về trách nhiệm của người bán trên nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) để thu thuế, truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Theo đó, dự thảo đề xuất người bán phải thực hiện định danh và xác thực điện tử (về tên thương nhân, địa chỉ, mã số định danh, mã số thuế thu nhập cá nhân) trước khi cung cấp hàng hóa, dịch vụ và thông tin cho nền tảng TMĐT.
Ngoài ra, người bán cũng phải công bố công khai điều kiện giao dịch chung, giá cả, vận chuyển và giao nhận, phương thức thanh toán (nếu có); minh bạch thông tin hàng hóa, dịch vụ, các quy định về bảo vệ thông tin cá nhân, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Theo Bộ Công Thương, việc nâng cao trách nhiệm của các nền tảng số trung gian TMĐT trong việc triển khai giải pháp định danh người bán sẽ giảm thiểu nhiều rủi ro như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản hay các vấn đề về gian lận thương mại và hàng giả, hàng nhái, hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên các nền tảng số TMĐT.
Việc triển khai giải pháp định danh người bán sẽ giảm thiểu nhiều rủi ro.
Khi người bán trên nền tảng số TMĐT chưa được xác định rõ ràng, người tiêu dùng bị đặt vào tình thế bấp bênh. Nhưng không chỉ người tiêu dùng chịu thiệt hại, sự gia tăng của những người bán ẩn danh mở ra cánh cửa cho hàng giả, hàng nhái tràn lan trên thị trường.
Từ góc độ kinh tế, người bán chưa được định danh gây khó khăn trong việc thu thuế. Khi người bán hoạt động mà không có định danh hợp lệ, họ thường trốn thuế, dẫn đến thất thu ngân sách cho Nhà nước.
Đồng thời, người tiêu dùng tham gia mua sắm trực tuyến hiện nay đang gặp khó khăn vì thiếu minh bạch thông tin sản phẩm, dịch vụ và thông tin của người bán như địa chỉ, điện thoại liên hệ hay các phương tiện khác. Thậm chí trong đơn hàng nhận được cũng không có thông tin về người bán.
Cơ chế giải quyết tranh chấp trên môi trường trực tuyến chưa hiệu quả, khiến người tiêu dùng ít được bảo vệ khi quyền, lợi ích bị xâm phạm.
Việc không thể giữ người bán chịu trách nhiệm cản trở khả năng pháp lý trong việc xử lý gian lận và các hoạt động bất hợp pháp khác. Cơ quan thực thi pháp luật gặp khó khăn trong việc truy tìm và truy tố những kẻ vi phạm, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh. Doanh nghiệp hợp pháp tuân thủ yêu cầu đăng ký và nộp thuế bị bất lợi so với những người bán ẩn danh lách luật.
Cần sự phối hợp của các nền tảng TMĐT
Theo ông Phan Minh Nhựt - Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (VACIP), cho rằng việc xác thực danh tính người bán trên các nền tảng thương mại điện tử là một giải pháp quan trọng nhằm ngăn chặn tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng tràn lan.
Theo ông Nhựt, hiện nay, việc tạo gian hàng trực tuyến quá dễ dàng, dẫn đến việc nhiều cá nhân, tổ chức lợi dụng kẽ hở này để kinh doanh sản phẩm không đảm bảo chất lượng hoặc né tránh nghĩa vụ thuế.
Điều này khiến cơ quan quản lý, đặc biệt là ngành thuế, gặp khó khăn trong việc giám sát hoạt động kinh doanh online, đồng thời đặt người tiêu dùng vào thế bất lợi khi khó kiểm chứng độ uy tín của người bán.
Thực tế, nhiều quốc gia đã triển khai thành công quy định định danh người bán trên các sàn thương mại điện tử, giúp kiểm soát tốt hơn chất lượng hàng hóa cũng như giao dịch trên nền tảng số. Việt Nam cũng có lợi thế khi hệ thống định danh điện tử đã được tích hợp vào ứng dụng VNeID, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai biện pháp này.
"Nếu thực hiện định danh tài khoản bán hàng, các sàn thương mại điện tử và cơ quan chức năng sẽ có công cụ để theo dõi, phát hiện và xử lý nhanh chóng các trường hợp vi phạm. Điều này không chỉ giúp bảo vệ người tiêu dùng mà còn góp phần xây dựng môi trường thương mại điện tử minh bạch, lành mạnh hơn", ông Nhựt nhận định.
Cùng với đó, ông Nguyễn Bình Minh - Trưởng Ban phát triển nguồn lực, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam lưu ý việc triển khai cần phải có lộ trình. Với những người bán có doanh số lớn cần thiết phải thực hiện định danh trước, sau đó có thể thực hiện từng bước đối với các cá nhân, tổ chức có doanh thu ít hơn để tránh tình trạng chuyển ồ ạt, định danh hàng loạt.
Ông Nguyễn Bình Minh - Trưởng Ban phát triển nguồn lực, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam
Theo ông Minh, điều quan tâm nhất hiện nay là nhiều nền tảng, sàn TMĐT, mạng xã hội ở Việt Nam được điều hành bởi doanh nghiệp nước ngoài. Điều này khiến việc triển khai gặp khó khăn hơn, do đó cơ quan chức năng cần phải có quy định yêu cầu các sàn phải tuân thủ khi hoạt động tại Việt Nam.
Vị chuyên gia đặt vấn đề cần có quy định rõ về trách nhiệm của các nền tảng TMĐT trong việc phối hợp và bảo mật thông tin của người định danh; tránh tình trạng để lộ lọt thông tin và dữ liệu của người bán ra nước ngoài hoặc để bên thứ ba lợi dụng thu thập, bán thông tin để sử dụng cho mục đích bất chính.
