Ngành công nghiệp ô tô Đức đã trải qua một năm khủng hoảng, với việc doanh số bán xe điện ở châu Âu chững lại và nhu cầu về xe xăng giảm ở Trung Quốc.
Để ứng phó, nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu, Volkswagen (VW), đang có kế hoạch cắt giảm hàng nghìn việc làm tại quê hương Đức trong vài năm tới. Các hãng sản xuất ô tô Đức khác cũng đang chuẩn bị sa thải hàng loạt, ảnh hưởng đến nhiều nhà cung cấp trong ngành.
Năm mới 2025 được đánh giá là thời điểm quan trọng, quyết định xem liệu ngành này có thể vượt lên những "cơn gió ngược" để tiếp tục là trụ cột cho nền kinh tế đầu tàu châu Âu, vốn cũng đang "mắc kẹt" trong suy thoái.
Khó xác định đâu là nguyên nhân
Tình hình hiện tại của ngành công nghiệp ô tô Đức là điều dễ nhận ra, nhưng có nhiều ý kiến trái chiều khi nói đến việc xác định nguyên nhân của cuộc khủng hoảng.
Chuyên gia trong ngành Stefan Bratzel từ Trung tâm Quản lý Ô tô (CAM), một viện nghiên cứu thực nghiệm về ô tô, mô tả tình hình này là "sự kết hợp của nhiều khó khăn", và gọi các vấn đề này là "cuộc khủng hoảng đa cực của Đức".
Ông Bratzel nói với Đài DW rằng ngành công nghiệp "vẫn đang học các kỹ năng mới trong quá trình chuyển đổi sang điện khí hóa và điện tử hóa, với những chiếc xe chạy bằng phần mềm và xe tự hành".
Nhà máy của Volkswagen tại Wolfsburg, Đức, ngày 29/10/2024. Ảnh: El Pais
Ngoài ra, vị chuyên gia cho biết một "môi trường cạnh tranh mới" đã xuất hiện trong ngành, với những thách thức "không chỉ giới hạn ở nhà tiên phong về xe điện của Mỹ là Tesla và các nhà sản xuất xe năng lượng mới của Trung Quốc".
Trong khi đó, Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA) cho rằng những khó khăn mà ngành này gặp phải có một phần lỗi từ các nhà hoạch định chính sách.
Việc chính phủ sắp mãn nhiệm của Thủ tướng Olaf Scholz đột ngột chấm dứt trợ cấp cho xe điện vào tháng 12/2023 và thiếu hụt cơ sở hạ tầng sạc ở Đức đã "làm giảm doanh số bán hàng và góp phần vào tình hình khó khăn chung", đại diện của VDA nói với DW.
Trong nhiều năm trở lại đây, trong xu hướng điện khí hóa, khi đất nước đang vật lộn với quá trình chuyển đổi sang xe điện, những thách thức như cơ sở hạ tầng sạc không đầy đủ và chi phí cao đang tạo ra những rào cản đáng kể, khiến ngành ô tô từng phát triển mạnh mẽ của Đức phải vật lộn để thích nghi.
Ông Frank Schwope, giảng viên quản lý ô tô tại Đại học FHM.International ở Đức, nhận thấy "một số nhà sản xuất mắc lỗi quản lý nghiêm trọng". Ông nói với DW rằng các giám đốc điều hành đã "vùi đầu vào cát" như loài đà điểu, hy vọng "mọi thứ sẽ ổn".
Hy vọng từ "yếu tố thay đổi cuộc chơi"
Nhưng ông Bratzel cho biết, hy vọng đó đã không xảy ra, và ngành công nghiệp ô tô Đức đã tụt hậu trong cuộc cạnh tranh toàn cầu "do chi phí lao động cao, bao gồm chi phí chăm sóc sức khỏe và ngày nghỉ phép kéo dài".
Ông cũng xác định được một thiếu sót nghiêm trọng: Mặc dù các nhà sản xuất trong ngành công nghiệp ô tô Đức rất giỏi trong việc chế tạo xe hơi truyền thống, nhưng họ lại tụt hậu trong việc sản xuất xe điện, vì loại xe mới đòi hỏi phần mềm ô tô và linh kiện điện tử thay vì các bộ phận cơ khí.
Ông Dirk Dohse từ Viện Kinh tế Thế giới Kiel (IfW) tin rằng các nhà phát triển và kỹ sư người Đức "vẫn nằm trong số những người ưu tú toàn cầu". Tuy nhiên, ông nói với DW rằng cái họ thiếu là "sự linh hoạt, đặc biệt là trong quản lý, để thu hút các nhóm khách hàng mới, chẳng hạn như những người trẻ am hiểu công nghệ ở châu Á".
Ông Dohse thấy Trung Quốc rõ ràng đang dẫn trước Đức không chỉ về công nghệ xe điện mà còn về sức mạnh thị trường. "Thị trường xe điện Trung Quốc là thị trường lớn nhất và năng động nhất trên toàn cầu, điều này cho thấy Trung Quốc sẽ tiếp tục dẫn đầu".
Đức là quê hương của một số hãng sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, như Mercedes-Benz, Audi, BMW... Ảnh: Daily Mail
Những tiến bộ công nghệ to lớn của Trung Quốc và sự thay đổi mạnh mẽ trong sở thích của khách hàng ở nền kinh tế số 1 châu Á đã tạo ra những vấn đề lớn cho 3 hãng sản xuất ô tô lớn của Đức – VW, BMW và Mercedes – những hãng đã thống trị thị trường ô tô Trung Quốc trong một thời gian dài với các loại xe sử dụng động cơ đốt trong.
Nhưng thậm chí còn có những đối thủ mới cạnh tranh với người Đức để giành thị phần, ông Bratzel từ Trung tâm Quản lý Ô tô (CAM) cho biết.
"Không chỉ có Trung Quốc. Trong trung hạn, những công ty mạnh hơn cũng sẽ xuất hiện ở Ấn Độ, theo mô hình của các nhà sản xuất Trung Quốc. Nhiều công ty từ Trung Quốc và Hàn Quốc có khả năng sẽ thâm nhập vào thị trường Ấn Độ, có thể thông qua liên doanh", ông nói.
Đối với ông Schwope từ Đại học FHM.International, các nhà sản xuất ô tô Đức vẫn có thể thấy một số hy vọng trong việc phát triển pin – một thành phần quan trọng được ví như "trái tim" của xe điện hiện tại và trong tương lai.
"Pin cho xe điện vẫn chưa hoàn thiện. Có thể có những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực này, và đến cuối thập kỷ này, chúng ta có thể thấy sự chuyển dịch sang pin thể rắn. Điều này có thể là "yếu tố thay đổi cuộc chơi", ông cho biết.
Thời điểm mấu chốt để bứt phá
Ông Bratzel tin rằng năm 2025 sẽ là năm quyết định đối với những nỗ lực của ngành công nghiệp ô tô Đức nhằm bắt kịp những diễn biến toàn cầu – không chỉ về mặt cải thiện quy định mà còn về mặt hành động sáng tạo và can đảm từ phía các nhà quản lý.
Một nghiên cứu gần đây do Viện Prognos có trụ sở tại Thụy Sĩ thực hiện cho VDA cho thấy, nếu xu hướng xe điện hiện tại tiếp tục, thì sẽ có ít hơn khoảng 186.000 việc làm trong ngành sản xuất ô tô tại Đức vào năm 2035 so với năm 2019.
Người phát ngôn của VDA trích dẫn từ nghiên cứu này cho biết, từ năm 2019 đến năm 2023, ngành công nghiệp ô tô Đức đã mất khoảng 46.000 việc làm, với "140.000 việc làm khác có khả năng biến mất vào năm 2035".
Do đó, vị này cho biết, VDA đang kêu gọi hành động chính trị nhanh chóng, bao gồm "ít quan liêu hơn, nhiều thỏa thuận thương mại hơn, hệ thống thuế cạnh tranh cũng như các quy trình phê duyệt đơn giản và nhanh hơn".
Thủ tướng Đức Olaf Scholz. Ảnh: Daily Mail
Ngay cả khi các nhà hoạch định chính sách tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi hơn và các nhà sản xuất ô tô Đức lấy lại được sức cạnh tranh, thì sự phục hồi của ngành công nghiệp này sẽ mất thời gian, ông Bratzel cảnh báo.
"Khoảng thời gian 2-3 năm tới sẽ là một thách thức lớn, đòi hỏi phải giải quyết đồng thời nhiều vấn đề về cấu trúc", ông nói.
Ngược lại, ông Dohse của IfW dự đoán tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn trước khi được cải thiện. "Tôi nghĩ năm 2025 sẽ là một năm rất khó khăn đối với ngành công nghiệp ô tô Đức và cũng là năm mà việc thiết lập đúng hướng cho tương lai sẽ là điều cần thiết".
Đối với chuyên gia Ferdinand Dudenhöffer từ Trung tâm Nghiên cứu Ô tô (CAR), một tổ chức tư vấn, phần lớn tình hình sẽ phụ thuộc vào cách thị trường ở Mỹ và Trung Quốc phát triển.
"Điều quan trọng nhất đối với ngành công nghiệp ô tô Đức là phải hiện diện ở các thị trường năng động. Có thể là ở Trung Quốc với một mức độ nào đó, nhưng cũng có thể là ở Mỹ, nơi vẫn chưa rõ bước đi tiếp theo của Tổng thống Donald Trump là gì", vị chuyên gia nhận định.
Ông Schwope cho rằng có một tia hy vọng cho các nhà sản xuất ô tô Đức, vì ông kỳ vọng doanh số bán xe điện hiện đang chậm chạp ở Đức và châu Âu sẽ "đạt được động lực đáng kể vào năm 2025 hoặc chậm nhất là vào năm 2026".
Minh Đức (Theo DW, Al 24News)
![[E] Hạnh phúc từ những dòng tin nhắn báo tin vui mỗi dịp lễ Tết](/zoom/480x288/uploads/images/auto/2025/01/30/thumb01-17376859343911892186403-0-40-600-1000-crop-173768605846472254441.jpg)
