Tái cơ cấu ngân hàng yếu kém - Bài 1: Con đường hướng tới ổn định tài chính quốc gia

Bài 1: Con đường hướng tới ổn định tài chính quốc gia

Tái cơ cấu ngân hàng yếu kém là một quá trình không đơn giản. Sau nhiều năm tìm kiếm giải pháp, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã chọn áp dụng các biện pháp chuyển giao bắt buộc: Đưa các ngân hàng yếu kém vào tay các ngân hàng mạnh, có tiềm lực tài chính vững vàng hơn để hỗ trợ và tái cấu trúc lại.

Tái cơ cấu ngân hàng yếu kém là tất yếu

Mới đây, NHNN đã công bố quyết định chuyển giao bắt buộc GPBank cho VPBank và DongA Bank cho HDBank. Trước đó, NHNN cũng đã thực hiện chuyển giao bắt buộc OceanBank (nay là MBV) cho MB và CB (nay là VCBNeo) cho Vietcombank. Theo đó, chỉ trong vòng 3 tháng, NHNN đã hoàn tất việc chuyển giao 4 ngân hàng yếu kém, tất cả đều đã được đưa vào diện kiểm soát đặc biệt từ năm 2015.

Theo nhận định của các chuyên gia tài chính - ngân hàng, các ngân hàng yếu kém thường gặp phải tình trạng nợ xấu cao, quản lý tài chính yếu kém và thậm chí là mất khả năng thanh toán. Điều này đe dọa không chỉ sự ổn định của bản thân các ngân hàng, mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống tài chính của quốc gia. Chính vì vậy, việc chuyển giao bắt buộc cho các ngân hàng thương mại lớn là một giải pháp hiệu quả.

Từ khi Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi vào năm 2024 có hiệu lực, việc chuyển giao bắt buộc các ngân hàng yếu kém đã được triển khai mạnh mẽ hơn. Các ngân hàng lớn như Vietcombank, MB, VPBank và HDBank là những đối tác nhận chuyển giao những ngân hàng yếu kém. Quá trình chuyển giao này không chỉ đơn thuần là việc thay đổi sở hữu, mà còn bao gồm những cam kết về tái cơ cấu, phục hồi tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động của các ngân hàng tiếp nhận.

Cụ thể, Vietcombank, một trong những ngân hàng lớn nhất tại Việt Nam, đã nhận chuyển giao CBBank và thực hiện các biện pháp cải tổ từ hệ thống quản trị đến việc xử lý các khoản nợ xấu. MB sau khi tiếp nhận OceanBank đã đổi mới toàn bộ bộ nhận diện thương hiệu, đưa ngân hàng này vào một mô hình ngân hàng số hiện đại.

Tương tự, VPBank cũng cam kết hỗ trợ GPBank trong việc xử lý nợ xấu và tái cơ cấu hoạt động kinh doanh. Các ngân hàng tiếp nhận không chỉ đầu tư nguồn lực tài chính mà còn gửi các đội ngũ chuyên gia, lãnh đạo cấp cao để điều hành và cải thiện hiệu quả hoạt động của ngân hàng yếu kém.

Tuy nhiên, dưới góc độ chuyên môn, TS Bùi Duy Tùng, giảng viên Đại học RMIT cho rằng, việc chuyển giao và sát nhập ngân hàng là một quá trình phức tạp, có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm tùy thuộc vào tình hình tài chính, nợ xấu và thanh khoản của từng ngân hàng.

Để thực hiện thành công một thương vụ sát nhập, trước tiên, NHNN và các tổ chức tài chính cần tiến hành kiểm toán toàn diện nhằm đánh giá chính xác tình hình tài chính của ngân hàng được chuyển giao. Sau đó, các đối tác tiềm năng sẽ được lựa chọn dựa trên những tiêu chí nghiêm ngặt, bao gồm năng lực tài chính, chiến lược phát triển dài hạn và khả năng tiếp quản hiệu quả hoạt động của các ngân hàng yếu kém.

Quá trình này cũng đòi hỏi định giá lại tài sản và nợ xấu của ngân hàng nhằm đảm bảo tính minh bạch, từ đó đưa ra các điều khoản thương lượng phù hợp. Khi các bên đạt được thỏa thuận, hồ sơ sáp nhập sẽ cần được NHNN và các cơ quan quản lý phê duyệt trước khi tiến hành các bước tiếp theo, bao gồm chuyển giao tài sản, khách hàng, nhân sự và toàn bộ hệ thống vận hành.

Đôi bên cùng có lợi

Mặc dù quy trình tái cơ cấu ngân hàng yếu kém có nhiều phức tạp và mất nhiều thời gian, nhưng theo các chuyên gia tài chính - kinh tế, việc tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế và hệ thống tài chính quốc gia.

Trước hết, quá trình này giúp ổn định thị trường tài chính, đảm bảo quyền lợi của người gửi tiền và cổ đông. Đồng thời, các ngân hàng nhận chuyển giao có cơ hội mở rộng quy mô hoạt động, tăng trưởng tín dụng và cải thiện hiệu quả kinh doanh; khắc phục lỗ lũy kế và thoát khỏi kiểm soát đặc biệt. Trong khi đó, các ngân hàng nhận chuyển giao sẽ được ưu đãi để mở rộng quy mô tài sản, tín dụng, đồng thời thúc đẩy quá trình tái cấu trúc các tổ chức tín dụng yếu kém.

Hơn nữa, việc tái cơ cấu giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của hệ thống ngân hàng, từ đó tạo ra một nền tảng vững chắc cho nền kinh tế. Các ngân hàng tiếp nhận, thông qua các biện pháp tái cấu trúc sẽ khôi phục các ngân hàng yếu kém thành những tổ chức tài chính lành mạnh hơn, có khả năng hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giảm thiểu rủi ro trong hệ thống tài chính.

Trong thông báo phát đi sau lễ chuyển giao, Vietcombank cho biết ngân hàng sẽ có cơ hội mở rộng quy mô kinh doanh, phát triển cơ sở khách hàng và mạng lưới. Đặc biệt, Vietcombank sẽ được cấp hạn mức tín dụng cao hơn theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024. Ngoài ra, tổ chức nhận chuyển giao còn có quyền quyết định xử lý tổ chức chuyển giao bắt buộc, bao gồm việc bán tổ chức nhận chuyển giao nếu tìm được đối tác nước ngoài phù hợp hoặc thực hiện các phương án cải cách như chuyển đổi sang ngân hàng số.

Hơn nữa, tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên năm 2022, ban lãnh đạo Vietcombank cũng đã nhấn mạnh, việc nhận chuyển giao các tổ chức tín dụng yếu kém sẽ góp phần không nhỏ vào sự phát triển ổn định và lành mạnh của ngành ngân hàng cũng như nền kinh tế. Điều này không chỉ giúp gia tăng lợi ích cho cổ đông mà còn tạo cơ hội cho Vietcombank mở rộng quy mô, cơ sở khách hàng và mạng lưới, qua đó nâng cao vị thế trong ngành tài chính.

Tương tự, Chủ tịch HĐQT MB Lưu Trung Thái cũng cho biết, việc tiếp nhận OceanBank đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển của MB. Theo đó, MB Group sẽ mở rộng thành một tập đoàn tài chính với ba ngân hàng (MB, MBCambodia và OceanBank) và sáu công ty thành viên (MBS, MBCapital, MIC, MB Ageas, MBAMC, Mcredit). Chính sự mở rộng này sẽ tạo ra động lực mới, giúp MB phát triển mạnh mẽ hơn trong ngành tài chính ngân hàng và thúc đẩy tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Tại ĐHĐCĐ năm 2024, Chủ tịch HĐQT MB cũng nhấn mạnh rằng, nếu được phê duyệt phương án nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng 0 đồng, mức tăng trưởng của ngân hàng sẽ có thể đạt mức cao hơn, mở ra cơ hội phát triển lớn hơn trong thời gian tới.

Đối với VPBank, ngân hàng này cũng bày tỏ kỳ vọng, việc tiếp nhận GPBank sẽ mang lại điều kiện thuận lợi để mở rộng quy mô kinh doanh, cơ sở khách hàng và mạng lưới. Sau khi kết thúc phương án chuyển giao bắt buộc, VPBank có thể lựa chọn duy trì GPBank như một ngân hàng con hoặc bán, chuyển nhượng GPBank cho nhà đầu tư mới.

Trong khi đó, theo VPBank, mặc dù tham gia tái cơ cấu không mang lại lợi ích tài chính trực tiếp nhưng ngân hàng sẽ được hưởng lợi từ việc có thể tăng trưởng tín dụng ở mức cao hơn so với trung bình ngành, đồng thời mở room sở hữu nước ngoài. Điều này sẽ giúp VPBank thu hút thêm nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời tạo ra sự phát triển bền vững trong tương lai.

Còn theo báo cáo phân tích mới nhất của Chứng khoán Rồng Việt, HDBank được dự báo sẽ duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ về quy mô tín dụng nhờ các cơ chế ưu đãi từ NHNN sau khi tiếp nhận DongA Bank. Bên cạnh đó, HDBank có thể tận dụng hệ thống 200 chi nhánh và phòng giao dịch của DongA Bank để gia tăng nhận diện thương hiệu và mở rộng mạng lưới khách hàng.

Như vậy, việc tái cơ cấu ngân hàng yếu kém không chỉ là một giải pháp khắc phục tạm thời mà là một chiến lược dài hạn nhằm củng cố sự ổn định của hệ thống tài chính. Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế đang đối mặt với nhiều thử thách, việc xử lý các ngân hàng yếu kém một cách bài bản sẽ giúp đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành ngân hàng và nền kinh tế quốc gia.

Bài 2: Chuyển đổi mô hình truyền thống sang ngân hàng số