Lần đầu tiên sau 30 năm, Nga và Trung Quốc sẽ tái sử dụng các thỏa thuận thương mại trao đổi hàng hóa trong bối cảnh Moscow ngày càng gặp nhiều vấn đề trong việc thanh toán quốc tế do các lệnh trừng phạt chặt chẽ hơn của Mỹ.
Kể từ tháng 12 năm ngoái, Mỹ đã thay đổi chiến thuật và ngày càng tập trung đánh vào các ngân hàng lẻ bằng các lệnh trừng phạt thứ cấp. Động thái này khiến các ngân hàng lớn của Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ phải cắt đứt quan hệ với đối tác Nga, dẫn đến việc giải quyết các thỏa thuận thương mại ngày càng khó khăn.
Ngay từ cuối quý I năm nay, Nga đã phải đối mặt với tình trạng nhập khẩu giảm từ hầu hết mọi hướng và nguồn cung từ Thổ Nhĩ Kỳ sang Nga đã giảm 1/3 trong giai đoạn này. Tình hình trở nên trầm trọng hơn khi EU tung gói trừng phạt thứ 14, yêu cầu các nhà sản xuất châu Âu minh bạch về điểm đến cuối cùng của hàng tái xuất.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Getty Images
Việc "hồi sinh" hình thức hàng đổi hàng không dùng tiền mặt là một cách để vượt qua những hạn chế do việc Nga bị cắt đứt khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT do Mỹ kiểm soát cũng như hạn chế rủi ro tiền tệ. Giao dịch đầu tiên như vậy có thể diễn ra sớm nhất là vào mùa thu năm nay, tờ The Bell đưa tin.
Không có cơ chế thanh toán trực tiếp nào giữa Nga và Trung Quốc tương tự như SWIFT, cũng không có gì có thể kết nối hai hệ thống riêng lẻ của hai nước với nhau.
Mặc dù nhóm BRICS mà Moscow và Bắc Kinh dẫn dắt đang xây dựng một hệ thống thanh toán gọi là BRICS Bridge nhằm thay thế SWIFT, nhưng theo Reuters, hệ thống này dự kiến sẽ không hoạt động cho đến sớm nhất là năm 2028.
Do đó, từ nay đến lúc đó, các thỏa thuận hàng đổi hàng – vốn phổ biến giữa hai nước trước khi Liên Xô tan rã vào những năm 1990 – đang được thảo luận như một giải pháp cho những khó khăn về thanh toán đang diễn ra do các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 5 trong một hội nghị thượng đỉnh kéo dài 3 ngày, trong đó việc chống lại lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các khoản thanh toán tương hỗ là vấn đề được quan tâm hàng đầu trong chương trình nghị sự.
Một giám đốc cấp cao tại một ngân hàng lớn của Nga đã xác nhận với The Bell rằng một chương trình hàng đổi hàng đang được chuẩn bị, nhưng từ chối cung cấp thông tin chi tiết. Một nguồn tin khác làm việc trong lĩnh vực thanh toán cho biết, các cuộc thảo luận đang được tiến hành liên quan đến một thỏa thuận xuất khẩu các sản phẩm thực phẩm từ Nga sang Trung Quốc như một phần của thỏa thuận hàng đổi hàng.
Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Nga, với thương mại song phương được cho là đã tăng lên 136 tỷ USD trong nửa đầu năm nay, và trên đà vượt qua mức kỷ lục 240 tỷ USD của năm ngoái.
Ngoài việc thúc đẩy nhập khẩu dầu của Nga, Trung Quốc đã mở cửa thị trường cho Nga đối với nhiều sản phẩm trước đây bị hạn chế. Bên cạnh các sản phẩm thực phẩm, các nguồn tin cho biết rằng hoạt động trao đổi hàng hóa có thể bao gồm xuất khẩu kim loại từ Nga để đổi lấy máy móc từ Trung Quốc.
Mặc dù đã xuất hiện các giải pháp thay thế như sử dụng các ngân hàng khu vực nhỏ của Trung Quốc không tiếp xúc với thị trường Mỹ và do đó khó bị trừng phạt hơn, nhưng các phương pháp này vẫn chưa giải quyết được hoàn toàn những thách thức về thanh toán mà hai nước phải đối mặt.
Chính phủ Nga đã khuyến nghị các doanh nghiệp chuyển sang các chương trình hàng đổi hàng theo tinh thần của những năm 1990 trong quan hệ với các đối tác nước ngoài để tránh các vấn đề.
Song song với đó, Nga đang nỗ lực phát triển các hệ thống thanh toán bằng tiền điện tử và tiền số như một giải pháp thay thế.
Minh Đức (Theo bne IntelliNews)
