Trong bối cảnh các cuộc thảo luận về việc chấm dứt xung đột Nga-Ukraine, Mỹ được cho là đang xem xét khả năng thiết lập một vùng trung lập xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (ZNPP), với việc Washington nắm quyền kiểm soát khu vực này, tờ Wall Street Journal dẫn nguồn thạo tin cho biết.
Bài báo không nêu rõ những vùng lãnh thổ nào xung quanh nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở Ukraine sẽ được đưa vào vùng trung lập được đề xuất, cũng như không làm rõ bản chất hoặc cơ chế giám sát tiềm năng của Mỹ.
Hiện cũng vẫn chưa rõ ai sẽ được giao nhiệm vụ điều hành các hoạt động hàng ngày của nhà máy nếu kế hoạch như vậy được thực hiện.
Hồi đầu tháng 3, Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là đã nêu ý tưởng liên quan đến nhà máy Zaporizhzhia trong một cuộc trò chuyện với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, gợi ý rằng Washington có thể mua các nhà máy điện của Ukraine, bao gồm cả các cơ sở hạt nhân, gọi đó là "sự bảo vệ tốt nhất cho cơ sở hạ tầng đó".
Một binh sĩ Nga canh gác tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (ZNPP). Ảnh: The Guardian
Cơ sở Zaporizhzhia, nằm ở thành phố Energodar do Nga kiểm soát, có 6 lò phản ứng hạt nhân và là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, với tổng công suất là 6 gigawatt. Các lực lượng Nga đã nắm quyền kiểm soát địa điểm này vào cuối tháng 2/2022, không lâu sau khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Kể từ đó, cả hai bên đã nhiều lần cáo buộc nhau nhắm mục tiêu vào khu vực này bằng máy bay không người lái, pháo binh và tên lửa. Cả 6 đơn vị lò phản ứng hiện đang trong tình trạng ngừng hoạt động lạnh, nghĩa là không sản xuất điện.
Nhân viên nhà máy tiếp tục duy trì các giao thức an toàn dưới sự giám sát của các chuyên gia từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), với các biện pháp an toàn bức xạ và hạt nhân được cho là đã được áp dụng.
Tuần trước, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Herman Halushchenko tuyên bố rằng Kiev quan tâm đến việc cùng kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia với Mỹ, trang RBC Ukraine cho biết.
"Nhà máy có thể mang đến những cơ hội mới cho sự hợp tác giữa chúng ta, ví dụ như về mặt xuất khẩu điện. Ngoài ra, chúng ta sẽ cần nhiều điện hơn cho bất kỳ dự án nào có thể được triển khai tại Ukraine với Mỹ. Chúng ta cần nhiều điện hơn cho quá trình tái thiết quy mô lớn và điều đó rất quan trọng", ông Halushchenko nói.
Vào tháng 6 năm ngoái, trong một cuộc họp với các quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Nga, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tái khẳng định sự sẵn sàng của Moscow trong việc đàm phán giải quyết xung đột.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Nga cho biết bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bao gồm việc công nhận Crimea, Donetsk, Luhansk, cũng như các khu vực Kherson và Zaporizhzhia, là một phần của Liên bang Nga.
Bộ Ngoại giao Nga kể từ đó đã nhấn mạnh rằng quyền kiểm soát nhà máy Zaporizhzhia sẽ không được bàn giao cho Ukraine hoặc bất kỳ bên nào khác.
Minh Đức (Theo Caliber, TASS, RBC Ukraine)
