Những đột phá trong Công ước Hà Nội
Jarek Jakubcek là chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực tiền mã hóa và cũng là người dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực thực thi pháp luật ở Binance. Trong năm 2024, ông cùng hơn 650 chuyên gia về tuân thủ pháp lý đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau của Binance đã tập huấn cho hơn 1.300 điều tra viên đến từ hơn 80 quốc gia trong sự kiện Binance Law Enforcement Day.
Tại Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), hôm 25-26/10, đại diện Binance tham gia đóng góp ý kiến, chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận trong cả hai ngày.
Ngày đầu tiên, Jarek Jakubcek chia sẻ kinh nghiệm hỗ trợ điều tra xuyên biên giới trong khuôn khổ sự kiện cấp cao “Chia sẻ kinh nghiệm và thực tiễn tốt trong thu thập chứng cứ điện tử trong điều tra tội phạm tiền mã hóa và rửa tiền”, cùng đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ghana và Ai Cập. Ngày thứ hai, đại diện Binance có phiên thảo luận “Thúc đẩy hợp tác chống tội phạm mạng”. Jarek Jakubcek cũng thảo luận cùng Cơ quan Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) và Cục Điều tra Hình sự, Cảnh sát Hoàng gia Thái Lan về xu hướng tội phạm mới và tác động của Công ước trong việc truy vết và điều tra tội phạm tiền mã hóa.
Jarek Jakubcek thảo luận cùng đại diện Cơ quan Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) và Cục Điều tra Hình sự, Cảnh sát Hoàng gia Thái Lan về tác động của Công ước Hà Nội trong việc truy vết và điều tra tội phạm tiền mã hóa.
“Công ước Hà Nội về phòng chống tội phạm mạng đánh dấu một cột mốc lịch sử đối với cộng đồng an ninh mạng toàn cầu, nổi bật cả về quy mô lẫn tầm quan trọng. Sự kiện được tổ chức rất chuyên nghiệp, thể hiện sự tận tâm và ấm áp mang đậm nét văn hóa Việt Nam. Các phiên thảo luận bên lề tập trung vào khía cạnh thực tiễn như điều phối cơ quan thực thi pháp luật, hợp tác xuyên biên giới, thu hồi tài sản và quan hệ đối tác công - tư. Những thảo luận này thể hiện rõ sự chuyển dịch từ lý thuyết sang hành động cụ thể. Đây là đột phá quan trọng của sự kiện”, Jarek Jakubcek nhận định.
Theo chuyên gia của Binance, Công ước Hà Nội không chỉ là tuyên bố chính trị mà là một khung hành động cụ thể giúp điều tra xuyên biên giới nhanh hơn và hiệu quả hơn. Trước đây, việc chia sẻ chứng cứ kỹ thuật số xuyên biên giới là rào cản lớn với công lý khi tội phạm mạng có tính chất xuyên biên giới.
Một bước đột phá quan trọng, mang tính thời cuộc của công ước là việc quy định thống nhất các thuật ngữ chuyên ngành, cơ bản của tội phạm mạng trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số. Việc này giúp xóa bỏ những điểm mờ pháp lý trong các văn bản luật pháp, xác định rõ các loại tài sản số, tài sản ảo trong định nghĩa về tài sản. “Có thể nói Công ước Hà Nội như lá chắn thép, giúp ngăn chặn tội phạm mạng trong lĩnh vực tiền mã hóa mới nổi và nhiều phức tạp”, Jarek Jakubcek chia sẻ.
Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam
Theo Jarek Jakubcek, Công ước Hà Nội về phòng chống tội phạm mạng đánh dấu một cột mốc lịch sử đối với cộng đồng an ninh mạng toàn cầu. Việt Nam đã thể hiện vai trò mẫu mực và chủ động trong việc thúc đẩy Công ước Hà Nội, cho thấy tinh thần lãnh đạo ngoại giao mạnh mẽ và cam kết thực chất.
Tuy nhiên, trong ngắn hạn có thể chưa thấy được những thay đổi lớn. Công ước sẽ có hiệu lực 90 ngày sau khi được 40 quốc gia phê chuẩn. Dự kiến đến cuối năm 2026 hoặc 2027, công ước sẽ chính thức có hiệu lực và bắt đầu phát huy tác động.
Tác động này cũng có thể chưa thấy rõ ngay với công chúng vì quy trình báo cáo tội phạm mạng vẫn như cũ. Lợi ích cao hơn sẽ được thể hiện rõ ràng trong việc xử lý tội phạm xuyên biên giới giữa các cơ quan thực thi pháp luật và tư pháp.
Jarek Jakubcek, Giám đốc Đào tạo Thực thi Pháp luật Toàn cầu của Binance (ngoài cùng bên phải), chia sẻ kinh nghiệm về phòng chống tội phạm tiền mã hóa tại Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước Hà Nội, ngày 25-26/10.
Theo chuyên gia của Binance, bước tiếp theo trong cuộc chiến chống tội phạm xuyên biên giới, Việt Nam nên đẩy nhanh việc phê chuẩn công ước, đồng thời đảm bảo nguồn lực để triển khai hiệu quả. Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc tăng cường hợp tác quốc tế và khu vực.
“Giống nhiều quốc gia khác, nguồn lực cho điều tra tội phạm mạng luôn có hạn, nên việc phân bổ hợp lý để ưu tiên các vụ án có tác động lớn là rất quan trọng. Theo kinh nghiệm của tôi, cơ quan thực thi pháp luật Việt Nam có thể phối hợp chặt chẽ với khu vực tư nhân, tận dụng dữ liệu sẵn có để xử lý hiệu quả các hoạt động phạm tội, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào công cụ và đào tạo nhằm nâng cao kỹ năng điều tra viên”, Jarek Jakubcek chia sẻ.
Tại Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước Hà Nội, đại diện Cục Điều tra Trung ương Thái Lan (CIB) đã chia sẻ kinh nghiệm trong chiến dịch “Skyfall”, nhắm vào mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia sử dụng tiền mã hóa để luân chuyển và che giấu tiền bất hợp pháp. Trong chiến dịch, đội điều tra của Binance đã phối hợp chặt chẽ với cảnh sát Thái Lan, cung cấp thông tin tình báo giúp phát hiện đường đi của dòng tiền, rút ngắn thời gian xác định nghi phạm và thu hồi tài sản. Kết quả, chiến dịch đã thực hiện 28 lệnh bắt giữ và thu giữ hơn 46 triệu baht (tương đương 37 tỷ đồng). Thành công của Skyfall trở thành minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh của hợp tác công - tư mà Việt Nam có thể tham khảo.
“Ngăn ngừa tội phạm luôn dễ hơn điều tra. Việt Nam nên tiếp tục đẩy mạnh các chương trình phòng ngừa và giáo dục cộng đồng. Phòng ngừa là cách tiếp cận hiệu quả nhất. Việc phổ cập kiến thức, cảnh báo cho hơn 100 triệu dân cùng nền kinh tế số đang phát triển nhanh chóng sẽ giúp Việt Nam giảm chi phí ứng phó, hạn chế đáng kể rủi ro cho nền kinh tế”, Jarek Jakubcek chia sẻ.
