Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn)
Không thể để lỡ cơ hội phát triển chỉ vì vướng mắc thể chế
Ngày 23/6, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật - một giải pháp cần thiết nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn) nêu bật tính cấp thiết của nghị quyết trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, một hành trình đầy áp lực mà "không thể để lỡ cơ hội chỉ vì những điểm nghẽn pháp luật".
"Chúng ta chỉ còn 6 tháng nữa để thực hiện mục tiêu tháo gỡ căn bản các điểm nghẽn pháp luật theo yêu cầu của Bộ Chính trị trong năm 2025", bà Thủy nhấn mạnh và đề nghị nghị quyết cần có hiệu lực ngay sau khi được thông qua.
Chủ động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực xây dựng"Không thể để lỡ cơ hội phát triển chỉ vì vướng mắc thể chế. Thời gian dành cho mỗi quyết sách là rất ngắn. Nếu không có cơ chế đặc biệt thì khó đảm bảo tiến độ đề ra", đại biểu Thủy nhấn mạnh.
Đặc biệt, bà đề nghị làm rõ 2 khái niệm miễn trách nhiệm và loại trừ trách nhiệm, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết để tránh áp dụng tùy tiện.
Do đó đại biểu đề nghị Quốc hội thông qua Nghị quyết và cho phép có hiệu lực ngay kể từ ngày bấm nút thông qua để các cơ quan có đủ thời gian, vật chất cho công tác rà soát, xử lý tháo gỡ những điểm nghẽn của pháp luật.
Phân tích về tính cấp thiết, đại biểu đã đưa ra 3 lý do. Thứ nhất, Việt Nam đối mặt với hai mục tiêu trăm năm đầy thách thức: Đến năm 2030 trở thành nước công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Để làm được điều này, bắt buộc phải vượt qua "bẫy thu nhập trung bình".
Đại biểu dẫn chứng, nhiều nước bị mắc kẹt ở ngưỡng thu nhập trung bình tới 4-5 thập kỷ mà không thể vươn lên. Trong 62 năm qua (1960 - 2022), chỉ có 41 nền kinh tế vượt qua được bẫy này.
"Để vượt bẫy, đòi hỏi phải có tốc độ tăng trưởng kinh tế rất cao và trong thời gian rất dài. Ví dụ Nhật Bản phải đạt tăng trưởng 11,5% trong suốt 23 năm, Hàn Quốc là 9,6% trong 34 năm, hay Trung Quốc là 10% trong 34 năm qua", đại biểu nêu dẫn chứng và nhấn mạnh áp lực to lớn.
Thứ hai, để đạt được mục tiêu, phải tháo ngay "những điểm nghẽn của điểm nghẽn" pháp luật. Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị đã đặt ra thời hạn trong năm 2025 phải cơ bản tháo gỡ các vướng mắc do quy định pháp luật gây ra.
Thứ ba, quỹ thời gian không còn nhiều. "Chúng ta đã đi được nửa chặng đường của năm 2025, trong khi khối lượng văn bản luật cần rà soát, xử lý là rất lớn. Nếu vẫn áp dụng quy trình thông thường thì không thể hoàn thành tiến độ", đại biểu phân tích.
Nâng cao chất lượng và tính khả thi của các văn bản pháp luật ngay khi ban hành
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) bày tỏ đồng tình cao với việc ban hành nghị quyết. Ông cho rằng đây là bước đi hợp lý, kịp thời, đúng thẩm quyền theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Việc chậm xử lý các vướng mắc, theo ông, đã gây cản trở lớn cho đầu tư công, sản xuất kinh doanh, chuyển đổi số và cải cách hành chính.
“Cần quy định rõ thời hạn áp dụng nghị quyết, tránh kéo dài không cần thiết. Đồng thời đề xuất danh mục luật cần sửa đổi để Quốc hội giám sát và Chính phủ có kế hoạch thực hiện cụ thể”, đại biểu Đồng đề nghị.
Đại biểu cũng kiến nghị Quốc hội xem xét thể chế hóa cơ chế "sandbox lập pháp" – tức là cho phép áp dụng linh hoạt cơ chế đặc biệt trong phạm vi kiểm soát, có giám sát, đánh giá định kỳ. Đây cũng là một định hướng đã được đề cập trong Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.
Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) nhấn mạnh vai trò của chuyên gia trong quá trình xây dựng luật.
Ông Trí cho rằng cần mời các chuyên gia giỏi, có kinh nghiệm thực tiễn để trực tiếp tham gia soạn thảo, góp phần nâng cao chất lượng và tính khả thi của các văn bản pháp luật ngay khi ban hành để không phải sửa đi sửa lại, mất thời gian mà hiệu quả không cao.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh giải trình những kiến nghị của đại biểu Quốc hội nêu - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Cần quy định rõ ràng, chặt chẽ, tránh bị lợi dụng
Tiếp thu ý kiến, giải trình những kiến nghị của đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, việc đổi tên Nghị quyết để phản ánh đúng bản chất là một cơ chế pháp lý tạm thời, linh hoạt.
“Như đại biểu Thạch Phước Bình (Trà Vinh) đề xuất, tên gọi nên là “Nghị quyết về cơ chế tạm thời xử lý vướng mắc trong quy định pháp luật” để làm rõ phạm vi áp dụng và tránh nhầm lẫn với các cơ chế lâu dài.
Thứ hai, nhiều đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc tính hợp hiến, thống nhất pháp luật, như đại biểu Nguyễn Thị Thủy và đại biểu Nguyễn Thị Sửu. Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã ghi nhận và cho biết: “Chúng tôi xin tiếp thu, bản tiếp thu đã nêu rất rõ”.
Đồng thời, Bộ trưởng cũng thống nhất với nguyên tắc công khai, minh bạch như đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) nêu.
Về cơ chế miễn trách nhiệm, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, ông đồng tình với quan điểm cần quy định rõ ràng, chặt chẽ, tránh bị lợi dụng.
“Việc này đại biểu Nguyễn Thị Thủy đã đề xuất giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết nội dung này. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Tư pháp, “hiện chưa có văn bản nào giao Chính phủ quy định chi tiết về miễn trách nhiệm”, do đó cần cân nhắc mức độ cụ thể trong nghị quyết”, Bộ trưởng cho hay.
Thứ tư, về tổ chức thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định sẽ có kế hoạch chi tiết để triển khai ngay sau khi nghị quyết được ban hành. Trong đó yêu cầu tất cả các bộ, ngành, địa phương tiến hành rà soát và báo cáo trước ngày 30/7/2025.
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho rằng, thời gian để hoàn thành các mục tiêu của Nghị quyết 66 chỉ còn vài tháng. Nếu không có một cơ chế linh hoạt, đặc biệt để tháo gỡ nhanh các rào cản thể chế, chúng ta khó có thể đạt được mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 như Đảng ta đã xác định.
Vì vậy, đề nghị Quốc hội sớm thông qua nghị quyết này và cho phép có hiệu lực ngay sau khi được thông qua.
Phương Liên
