'Bong bóng' 260 tỷ USD
Vốn hóa của SoftBank Group đã lao dốc 20% chỉ trong một tuần, một diễn biến cho thấy lo ngại của nhà đầu tư rằng tập đoàn công nghệ Nhật Bản có thể bị cuốn vào “bong bóng AI” sau một chuỗi tăng nóng.
Chỉ vài tuần trước, ngày 29/10, SoftBank Group còn sở hữu lượng vốn hóa lớn thứ hai tại Nhật Bản, đạt 40,15 nghìn tỷ yên (260 tỷ USD), gấp ba lần so với đầu năm. Giá cổ phiếu chạm đỉnh lịch sử 27.695 yên. Vốn hóa của SoftBank đã phình thêm 10 nghìn tỷ yên trong chưa đầy một tháng và thu hẹp khoảng cách với Toyota Motor, công ty có vốn hóa lớn nhất thị trường.
Đà tăng của SoftBank được thúc đẩy bởi mối quan hệ với OpenAI, nhà phát triển ChatGPT. Cả hai cùng tham gia dự án trung tâm dữ liệu Stargate tại Mỹ. Chủ tịch kiêm CEO SoftBank Group Masayoshi Son và CEO OpenAI Sam Altman đang theo đuổi mục tiêu “trí tuệ siêu việt” (AGI). SoftBank cho biết hồi tháng 9, Stargate đã tiến gần tới việc chốt các mục tiêu cho khoản đầu tư 500 tỷ USD của dự án.
Tập đoàn Nhật Bản đã nhiều lần rót vốn vào OpenAI từ tháng 9/2024. Tháng trước, OpenAI hoàn tất tái cấu trúc sang mô hình vì lợi nhuận, đây là điều kiện tiên quyết để OpenAI có thể nhận tới 30 tỷ USD đầu tư từ SoftBank. Khoản vốn bổ sung này dự kiến có thể hoàn tất ngay trong năm nay.
Sở hữu tại OpenAI đang là “nam châm” với nhà đầu tư. “Nhà đầu tư quốc tế muốn rót tiền vào các công ty AI chưa niêm yết, bao gồm OpenAI, đang hướng sự chú ý tới SoftBank Group”, ông Keiichi Yoneshima, nhà phân tích của Citigroup, nhận định. Reuters tháng 10 đưa tin OpenAI đang chuẩn bị IPO với định giá có thể đạt 1.000 tỷ USD. Nếu SoftBank Group nắm 10% OpenAI, giá trị phần sở hữu đó tương đương khoảng 15 nghìn tỷ yên.
SoftBank Group theo dõi sát Giá trị Tài sản Ròng (NAV) – chênh lệch giữa giá trị danh mục cổ phần và nợ lãi ròng. Chỉ số này ở mức 32,4 nghìn tỷ yên vào cuối tháng 6. NAV trên mỗi cổ phiếu khi đó là 22.748 yên, trong khi giá cổ phiếu thực tế chỉ bằng chưa tới một nửa, là 10.515 yên. Ở mức giá đóng cửa ngày 10/11 là 22.255 yên, SoftBank hầu như đã xóa sạch mức chiết khấu này.
Ván cược 'Siêu trí tuệ' và rủi ro hoàn vốn
SoftBank Group đã trải qua nhiều “bong bóng” trong nhiều thập kỷ. Năm 2000, tiền thân là công ty viễn thông SoftBank từng vượt Toyota về vốn hóa trong khoảng nửa tháng. Nhưng sau khi bong bóng dot-com vỡ, vốn hóa 20 nghìn tỷ yên của SoftBank xẹp xuống còn 279,6 tỷ yên vào năm 2002. Từ đó, SoftBank tái cấu trúc mạnh danh mục, bao gồm thâu tóm nhà thiết kế chip Anh ARM vào năm 2016 để bước vào kỷ nguyên AI.
Đến năm tài chính kết thúc tháng 3/2025, tập đoàn đã hóa thân thành “ông lớn” công nghệ với 7,24 nghìn tỷ yên doanh thu, trải rộng viễn thông, bán dẫn và hoạt động đầu tư toàn cầu. Các nhà phân tích cho biết nhận thức về SoftBank đã thay đổi. "Các nhà đầu tư hiện xem SoftBank là một công ty AI chứ không phải một công ty đầu tư”, ông Takashi Nakagawa, nhà phân tích tại Phòng thí nghiệm Tokai Tokyo, cho biết.
Tuy nhiên, một số nhà đầu tư xem vốn hóa 31 nghìn tỷ yên của SoftBank Group (tính đến ngày 10/11) là biểu hiện của “bong bóng AI”. Mặc dù các đại gia công nghệ Mỹ còn có quy mô lớn hơn rất nhiều, như Nvidia (vượt 5.000 tỷ USD) hay Microsoft và Apple (chạm mốc 4.000 tỷ USD).
SoftBank Group dự kiến công bố kết quả kinh doanh giai đoạn tháng 4 tới tháng 9 vào ngày 11/11. Dự báo đồng thuận của QUICK cho biết lợi nhuận ròng có thể giảm 29% so với cùng kỳ, xuống 716,2 tỷ yên. Dù vậy, đầu tháng này, công ty báo cáo lợi nhuận ròng 421,8 tỷ yên (2,9 tỷ USD) trong quý II, ghi nhận mức lợi nhuận đầu tiên trong quý đó sau bốn năm, nhờ định giá trong danh mục đầu tư Vision Funds được cải thiện (nhờ cổ phiếu Coupang, Grab và Nvidia).
Tại cuộc họp cổ đông SoftBank hồi tháng 6, ông Son nhận định tổng doanh thu AI sẽ đạt khoảng 600 nghìn tỷ yên và chỉ một số ít công ty được chia sẻ “miếng bánh” này. "Chúng tôi muốn là một trong số đó", ông nhấn mạnh. Ông Son tin rằng trong kỷ nguyên siêu trí tuệ nhân tạo (ASI) khoảng 10 năm tới, ông muốn SoftBank trở thành một “nền tảng ASI”.
Tuy nhiên, việc kiếm tiền từ AI vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Theo tư vấn của Bain & Co., toàn ngành AI cần đạt 2 nghìn tỷ USD doanh thu hằng năm vào năm 2030 để thu hồi vốn đầu tư khổng lồ, nhưng hiện dự báo cho thấy thiếu hụt 800 tỷ USD, đồng nghĩa việc hoàn vốn sẽ rất khó khăn.
Ngoài ra, kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu đang ngày càng nhiều, gây áp lực lên năng lực của các nhà thầu. Nguồn cung điện cũng là vấn đề nan giải, do mức tiêu thụ khổng lồ của các cơ sở này. Điều đó khiến con đường thu hồi vốn từ các khoản đầu tư hàng trăm tỷ USD này trở nên gập ghềnh và đầy rủi ro.
