Chiều 4/12, tại họp báo cung cấp tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn Tp.HCM, đại diện Sở Xây dựng Tp.HCM đã có những thông tin liên quan về giao thông đô thị, đặc biệt là kết nối Metro và sân bay Long Thành.
Hình thành trục metro “xương sống” kết nối hai sân bay quốc tế
Ông Nguyễn Kiên Giang, Phó trưởng phòng Quản lý bảo trì và khai thác công trình giao thông Sở Xây dựng, cho biết, cuối năm 2025, Cảng HKQT Long Thành dự kiến đón chuyến bay đầu tiên, trước khi chính thức vận hành thương mại từ nửa đầu năm 2026. Khi “siêu sân bay” lớn nhất cả nước đi vào hoạt động, bài toán kết nối giữa Long Thành với Tp.HCM và Cảng HKQT Tân Sơn Nhất trở thành yêu cầu cấp bách của toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Trong bối cảnh đó, Tp.HCM đang tăng tốc triển khai các tuyến metro và hạ tầng giao thông chiến lược, hướng tới hình thành trục kết nối đường sắt liên hoàn giữa hai sân bay quốc tế trước năm 2030.
Ông Nguyễn Kiên Giang, Phó trưởng phòng Quản lý bảo trì và khai thác công trình giao thông, Sở Xây dựng Tp.HCM, thông tin tại buổi họp báo.
Cảng HKQT Long Thành được xác định là cảng hàng không cửa ngõ quốc tế, trung tâm trung chuyển hàng không tầm cỡ khu vực, với công suất thiết kế lên đến 100 triệu lượt hành khách mỗi năm khi hoàn thiện toàn bộ các giai đoạn. Khi sân bay này chính thức khai thác thương mại từ năm 2026, nhu cầu di chuyển giữa Long Thành với Tp.HCM sẽ gia tăng đột biến.
Trong khi đó, Cảng HKQT Tân Sơn Nhất hiện đã vượt xa công suất thiết kế, tiếp tục đóng vai trò sân bay nội địa, quốc tế quan trọng cho khu vực phía Nam. Việc hình thành trục giao thông công cộng khối lượng lớn kết nối trực tiếp hai sân bay vì vậy mang ý nghĩa chiến lược không chỉ với Tp.HCM mà với cả vùng Đông Nam Bộ.
Chỉ còn 15 ngày nữa, dự án sân bay Long Thành phải cơ bản hoàn thành, đảm bảo tiêu chuẩn, điều kiện để khánh thành, đón chuyến bay đầu tiên. (Ảnh: ACV)
Trước yêu cầu đó, UBND Tp.HCM đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ thống nhất chủ trương ưu tiên đẩy nhanh tiến độ tuyến đường sắt đô thị số 2 (đoạn Bến Thành – Tham Lương, Bến Thành – Thủ Thiêm) kết nối với tuyến Thủ Thiêm – Long Thành, hình thành trục metro liên hoàn từ Tân Sơn Nhất – trung tâm Thành phố – Thủ Thiêm – Long Thành. Ngày 29/10/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2404/QĐ-TTg điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021–2030, trong đó thống nhất chuyển tuyến Thủ Thiêm - Long Thành sang loại hình đường sắt đô thị và giao Tp.HCM chủ trì triển khai đầu tư.
Theo UBND Tp.HCM, đoạn metro số 2 Bến Thành - Tham Lương dài khoảng 12 km đã cơ bản hoàn tất công tác giải phóng mặt bằng. Thành phố đã ban hành kế hoạch triển khai dự án, phấn đấu khởi công trước ngày 19/1/2026 để chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và hoàn thành vào năm 2030. Đây sẽ là trục metro kết nối trung tâm Thành phố với khu vực phía Tây Bắc, đồng thời là đầu mối trung chuyển hành khách từ sân bay Tân Sơn Nhất sang khu vực lõi đô thị.
Đoạn Bến Thành – Thủ Thiêm dài khoảng 6 km dự kiến đi ngầm dọc theo các trục giao thông lớn như Hàm Nghi và Mai Chí Thọ. Do đi trong hành lang giao thông hiện hữu, phương án này được đánh giá thuận lợi cho công tác triển khai và hạn chế tối đa tác động đến khu dân cư.
Riêng tuyến Thủ Thiêm – Long Thành có hướng tuyến cơ bản dọc theo hành lang cao tốc Tp.HCM – Long Thành – Dầu Giây và đường Vành đai 3, phần lớn đi qua quỹ đất trống; trên địa phận tỉnh Đồng Nai, tuyến dự kiến đi trong dải phân cách dọc tỉnh lộ 25B. Đây là tuyến có vai trò đặc biệt quan trọng, mở ra phương thức tiếp cận nhanh, ổn định, an toàn bằng giao thông công cộng từ trung tâm Tp.HCM tới “siêu sân bay” Long Thành, giảm phụ thuộc vào đường bộ.
Trong giai đoạn 2026 - 2030, Tp.HCM đặt mục tiêu hoàn thành 3 tuyến đường sắt đô thị trọng điểm gồm tuyến metro số 2 đoạn Bến Thành – Tham Lương, tuyến metro số 2 đoạn Bến Thành – Thủ Thiêm và tuyến Thủ Thiêm – Long Thành. Khi hoàn thành, hành khách có thể di chuyển liên tục bằng metro từ khu vực sân bay Tân Sơn Nhất đến trung tâm Thành phố, qua Thủ Thiêm và tiếp cận trực tiếp Cảng HKQT Long Thành.
Cũng tại buổi họp báo, đại diện Ban Quản lý Đường sắt đô thị Tp.HCM (MAUR) cho biết, dự án tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) đã được Thành ủy, UBND Thành phố chấp thuận dừng sử dụng vốn ODA và chuyển đổi qua sử dụng toàn bộ bằng vốn ngân sách Thành phố. Dự án được áp dụng các cơ chế chính sách đặc thù, đặc biệt của Nghị quyết 188/2025/QH15 của Quốc hội và Luật Đấu thầu sửa đổi, Luật Đường sắt.
Hiện Tp.HCM chỉ mới có tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên
Ba hành lang đường sắt đô thị kết nối trực tiếp Tp.HCM – Long Thành
Trong tổng thể quy hoạch kết nối đường sắt đô thị, hiện có ba hành lang giao thông được xác định là trục kết nối chiến lược giữa Tp.HCM và Cảng HKQT Long Thành. Trọng tâm là hành lang tuyến metro số 2 kết hợp tuyến Thủ Thiêm – Long Thành. Đây là hành lang có tiến độ cụ thể nhất khi nhiều đoạn tuyến đã cơ bản hoàn thành giải phóng mặt bằng, đủ điều kiện triển khai trong giai đoạn 2026 - 2030.
Song song đó, hành lang tuyến metro số 6 cũng được ưu tiên đầu tư nhằm kết nối trực tiếp từ khu vực Cảng HKQT Tân Sơn Nhất đến khu Đông Thành phố. Thành phố xác định ưu tiên triển khai sớm đoạn từ Tân Sơn Nhất đến Phú Hữu để tạo kết nối ray đồng bộ với tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, hình thành mạng lưới metro liên thông giữa hai sân bay quốc tế.
Tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên
Bên cạnh hai hành lang chủ lực trên, phương án kéo dài tuyến metro số 1 từ Bến Thành – Suối Tiên về Trung tâm hành chính mới tỉnh Đồng Nai và Cảng HKQT Long Thành cũng đang được nghiên cứu. Theo phương án này, Tp.HCM sẽ là cơ quan chủ quản tuyến metro số 6, còn tỉnh Đồng Nai là cơ quan thẩm quyền triển khai đoạn kéo dài tuyến metro số 1 sang địa bàn tỉnh. Nếu được triển khai đồng bộ, đây sẽ là tuyến kết nối thêm một hướng tiếp cận hữu hiệu bằng đường sắt đô thị tới sân bay Long Thành từ khu vực Đông Bắc Tp.HCM.
Việc hình thành đồng thời ba hành lang đường sắt đô thị sẽ tạo nên mạng lưới vận tải hành khách khối lượng lớn đa hướng, giúp “chia lửa” cho hệ thống đường bộ vốn đang chịu áp lực rất lớn tại cửa ngõ phía Đông Thành phố. Không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại của hành khách hàng không, các tuyến metro này còn góp phần tái cấu trúc không gian đô thị, thúc đẩy phát triển các khu đô thị vệ tinh, trung tâm dịch vụ - thương mại dọc theo trục giao thông mới.
Tăng tốc hạ tầng đường bộ, tháo gỡ “nút thắt” để đón sân bay Long Thành vận hành
Song song với các dự án đường sắt đô thị, Tp.HCM và các địa phương vùng Đông Nam Bộ đang tăng tốc đầu tư hệ thống hạ tầng đường bộ kết nối trực tiếp Cảng HKQT Long Thành. Các tuyến cao tốc, vành đai và trục hướng tâm trọng điểm đang được triển khai đồng loạt nhằm bảo đảm khả năng tiếp cận đa phương thức cho sân bay khi đi vào khai thác.
Theo Sở Xây dựng Tp.HCM, hiện toàn vùng đang triển khai 6 dự án đường bộ lớn phục vụ trực tiếp cho kết nối sân bay Long Thành, trong đó có các tuyến cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, Bến Lức – Long Thành, mở rộng cao tốc Tp.HCM – Long Thành, đường Vành đai 3 và Vành đai 4. Dự kiến đến năm 2026, toàn vùng Đông Nam Bộ sẽ hoàn thành khoảng 394 km trong tổng số gần 600 km đường vành đai, cao tốc và quốc lộ theo quy hoạch, tạo nên “khung xương sống” cho mạng lưới giao thông toàn vùng. Đến năm 2028, hệ thống này cơ bản hoàn thiện, bảo đảm kết nối thông suốt giữa Tp.HCM với sân bay Long Thành và các trung tâm công nghiệp, cảng biển lớn.
Tuy nhiên, theo đánh giá của UBND Tp.HCM, thách thức lớn nhất khi triển khai các tuyến metro kết nối Long Thành hiện nay vẫn nằm ở ba “nút thắt” chính: công tác giải phóng mặt bằng, huy động nguồn lực tài chính và yêu cầu kỹ thuật phức tạp đối với các tuyến đi ngầm. Nhiều đoạn tuyến đi qua khu vực trung tâm đông dân cư, nơi tập trung dày đặc công trình cao tầng và hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm, khiến việc thi công gặp nhiều khó khăn, rủi ro về tiến độ và chi phí.
Bên cạnh đó, việc triển khai mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) dọc các tuyến metro vẫn còn là mô hình mới đối với Tp.HCM. Việc tổ chức không gian đô thị, quản lý quỹ đất, thu hút nhà đầu tư và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước - doanh nghiệp - người dân đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa nhiều ngành, nhiều cấp.
Tp.HCM kỳ vọng đến năm 2030 sẽ cơ bản hình thành trục giao thông công cộng hiện đại kết nối trực tiếp hai cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Long Thành.
Ông Giang cho hay, để kịp đáp ứng yêu cầu kết nối khi Cảng HKQT Long Thành chính thức vận hành thương mại, Tp.HCM đang tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, Thành phố vận dụng tối đa các cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 188 của Quốc hội và các quy định của Luật Đường sắt để rút ngắn thủ tục chuẩn bị đầu tư, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Cùng với đó, Thành phố đang rà soát, điều chỉnh quy hoạch các khu vực phát triển đô thị theo định hướng TOD quanh các nhà ga, đề-pô metro; xây dựng đề án huy động vốn đầu tư cho toàn mạng lưới đường sắt đô thị; chuẩn bị quỹ đất đối ứng cho các dự án PPP; đồng thời chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, phát triển công nghiệp đường sắt trong nước.
Khi hoàn thành trục giao thông công cộng giúp kết nối 2 cảng hàng không quốc tế, góp phần nâng tầm năng lực cạnh tranh của Tp.HCM và toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trong giai đoạn phát triển mới.
Bên trong sân bay Long Thành trước thời điểm đón chuyến bay đầu tiên
