Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang trình bày Tờ trình
Nâng mức phạt đối với một số tội danh để đảm bảo tính răn đe
Ngày 20/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội họp phiên toàn thể ở Hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi).
Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, việc xây dựng, sửa đổi dự án Bộ luật Hình sự nhằm tiếp tục thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về công tác phòng, chống tội phạm trong điều kiện xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, hội nhập quốc tế, vừa bảo đảm tính nhân đạo, khoan hồng, vừa bảo đảm tính răn đe, nghiêm khắc, góp phần đắc lực vào việc bảo vệ chế độ, bảo vệ quyền con người, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và tổ chức, góp phần bảo vệ trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm cho mọi người được sống trong môi trường xã hội và môi trường sinh thái an toàn, lành mạnh.
Trường hợp nào được xem xét hoãn chấp hành hình phạt tù?Quan điểm xây dựng dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi) là thể chế hoá quan điểm của Đảng và Nhà nước ta; tiếp tục cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013; bảo đảm phù hợp với thực tiễn tình hình kinh tế - xã hội của đất nước; tháo gỡ, giải quyết những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn thi hành các quy định của Bộ luật Hình sự; phù hợp với các điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Bộ trưởng Bộ Công an nêu rõ, bố cục dự thảo Bộ luật gồm 4 điều: Điều 1. Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (gồm sửa đổi, bổ sung 52 điều, trong đó, 18 điều luật liên quan đến việc thu hẹp hình phạt tử hình; 4 điều luật sửa đổi về nội dung; 2 điều luật sửa đổi để phù hợp với cơ cấu, tổ chức bộ máy mới sau khi không tổ chức Công an cấp huyện và tên gọi của các bộ sau khi thực hiện phương án sáp nhập.
Các điều luật khác sửa đổi, điều chỉnh mức hình phạt tiền lên gấp đôi để phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội), một số tội danh về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy nâng mức hình phạt tù để bảo đảm tính răn đe; Điều 2. Sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật có liên quan; Điều 3. Hiệu lực thi hành; Điều 4. Điều khoản chuyển tiếp.
Dự thảo Bộ luật nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền đối với một số tội danh để đảm bảo tính răn đe, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, công dân, phù hợp với các quy định pháp luật quốc tế như tội phạm về môi trường, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, ma túy.
Đồng thời bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy; sửa đổi, bổ sung một số quy định của 04 Luật: Luật Đặc xá, Luật Thi hành án hình sự, Luật Phòng, chống mua bán người, Luật Công an nhân dân để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về trình tự, thủ tục và tổ chức thi hành án tử hình, đồng bộ với nội dung sửa đổi, bổ sung của Bộ luật Hình sự, phục vụ yêu cầu sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy; đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Bên cạnh đó, Chính phủ đề xuất trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Nâng mức hình phạt tù với tội phạm môi trường, ma túy
Thẩm tra dự án Bộ luật Hình sự, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự với những lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ; đánh giá cao Cơ quan chủ trì soạn thảo đã tích cực, nỗ lực nghiên cứu, xây dựng hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội bảo đảm nội dung, tiến độ theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, nhất là các nội dung liên quan đến thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình.
UBPLTP nhận thấy, nội dung dự thảo Luật cơ bản bám sát, thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, phù hợp với quy định của Hiến pháp về quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân.
Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát các nghị quyết của Đảng ban hành trong thời gian gần đây như Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW… để thể chế hóa ngay trong Bộ luật Hình sự.
Bên cạnh đó, đề nghị tiếp tục rà soát kỹ các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung, trình Quốc hội xem xét, dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 9 nhằm tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong xử lý hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Về việc bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 242), UBPLTP có 2 loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất tán thành việc bổ sung tội danh này vì hiện nay, tình trạng người sử dụng trái phép chất ma túy có xu hướng tăng cao. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật, trong đó có những vụ án đặc biệt nghiêm trọng.
Loại ý kiến thứ hai đề nghị không bổ sung tội danh này vì đã từng được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 1999 và được bãi bỏ từ năm 2010 do người sử dụng chất ma túy được pháp luật coi là người bệnh.
Việc xử lý người sử dụng ma túy ở Việt Nam chủ yếu bằng biện pháp xử phạt hành chính, kết hợp hỗ trợ điều trị cai nghiện; đồng thời, việc không xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy là phù hợp với chính sách nhân đạo của Đảng, Nhà nước, không mâu thuẫn với các công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Đa số ý kiến UBPLTP tán thành với loại ý kiến thứ hai.
Về nâng mức hình phạt tù tại một số tội danh, UBPLTP cơ bản tán thành việc nâng mức hình phạt tù đối với một số tội phạm về môi trường, về ma túy và vi phạm quy định về an toàn thực phẩm nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân.
Đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo thuyết minh, làm rõ hơn căn cứ để tăng mức hình phạt tù của các tội danh này để tăng tính thuyết phục; đồng thời, rà soát để bảo đảm hình phạt tù tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội tại từng điều luật.
Liên quan đến nâng mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung tại một số tội danh, UBPLTP cơ bản tán thành với dự thảo Luật về nâng mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung lên gấp 2 lần đối với một số tội danh cụ thể của Chương các tội phạm về môi trường, Chương các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn thi hành Bộ luật Hình sự.
Phương Liên
