Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu giải trình, làm rõ thêm một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu
Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao việc sửa đổi nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện thể chế trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương, đặc biệt là việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính.
Nêu ý kiến, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (đoàn Long An) bày tỏ thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai và yêu cầu hiện đại hóa quy trình xây dựng pháp luật, đại biểu Dung đề xuất bổ sung quy định bắt buộc đăng tải và lấy ý kiến đối với các dự thảo luật, văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương trên Cổng pháp luật quốc gia.
Đại biểu Dung nhấn mạnh, Cổng pháp luật quốc gia đã chính thức khai trương ngày 31/5/2025 với sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ, được xác định là nền tảng số quan trọng trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Đại biểu Dung đề nghị việc đăng tải, lấy ý kiến phải được quy định là một bước bắt buộc trong quy trình xây dựng luật, đặc biệt trong bối cảnh số hóa, cải cách thủ tục hành chính và thực hiện Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật.
Về khoản 18 Điều 1 của dự thảo nêu: "Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới hành chính của đơn vị hành chính cấp huyện trước khi sắp xếp. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã khi ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì trong văn bản đó phải quy định rõ thời điểm không áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện trong phạm vi địa giới hành chính của mình. Việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định tại điểm này phải hoàn thành trước ngày 1/3/2027".
Theo đại biểu Dung, các quy định trên sẽ có phát sinh vướng mắc, chồng chéo khi triển khai thực hiện cụ thể. Bởi sắp tới sẽ có hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành để sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ nhiều quy định pháp luật liên quan đến việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, bỏ cấp huyện, nhập xã, sáp nhập tỉnh. Theo đó, sẽ kéo theo thay đổi rất lớn về thẩm quyền, cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã.
Trong thực tế có trường hợp xã mới được hình thành từ sáp nhập các xã thuộc 2 hoặc 3 huyện khác nhau, khi đó việc xác định văn bản của cấp huyện nào không còn hiệu lực sẽ rất phức tạp, có thể dẫn đến chồng chéo, lúng túng trong thực hiện.
Cân nhắc kỹ lưỡng việc trao quyền phân cấp cho UBND cấp xã
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho ý kiến về quy định văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt và cấp xã. Tại khoản 3 Điều 22 dự thảo có quy định "Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định để quy định những vấn đề được luật, nghị quyết của Quốc hội giao phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp".
Đại biểu đề nghị làm rõ việc phân cấp của Ủy ban nhân dân cấp xã trong quy định của dự thảo, sắp tới đây mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, cấp xã sẽ là cấp địa phương cuối cùng. Vậy, quy định phân cấp của cấp xã trong quy định này là phân cấp tới đâu và tới đơn vị nào.
Theo đại biểu, cần cân nhắc kỹ lưỡng việc trao quyền phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp xã như trong dự thảo luật để tránh trường hợp chính quyền cấp xã mới lại trở thành cấp trung gian.
Góp ý về Điều 72 của dự thảo về điều khoản chuyển tiếp có quy định "Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới của đơn vị hành chính cấp huyện trước khi được sắp xếp, trừ trường hợp Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã mới ban hành văn bản theo quy định".
Theo đại biểu Nga, quy định này chỉ xác định hiệu lực của Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện đối với trường hợp đơn vị hành chính cấp xã mới được hình thành từ những đơn vị hành chính cấp xã cũ thuộc cùng một địa bàn cấp huyện mà chưa bao gồm trường hợp đơn vị hành chính cấp xã mới được hình thành từ nhiều đơn vị hành chính cấp xã cũ, mà các đơn vị hành chính cấp xã cũ đó lại thuộc 2 hay nhiều địa bàn đơn vị hành chính cấp huyện giáp ranh khác nhau.
Trong trường hợp đó, nếu Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã mới chưa ban hành văn bản quy phạm mới thì hiệu lực của các văn bản quy phạm của chính quyền địa phương cấp huyện trước đây được xem xét hiệu lực và áp dụng như thế nào? Do vậy, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu để bổ sung trường hợp này vào quy định chuyển tiếp, tránh trường hợp vướng mắc trong quá trình triển khai hoạt động của đơn vị hành chính cấp xã mới.
Giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, về việc thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi lần này có liên hệ rất chặt chẽ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Một số nội dung bổ sung, chẳng hạn bổ sung thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã, bổ sung chủ thể phân cấp là Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban cấp tỉnh và cũng không quy định việc phân cấp đối với Ủy ban nhân dân cấp xã để bảo đảm sự đồng bộ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã được các đại biểu Quốc hội xem xét và sắp tới sẽ ấn nút thông qua vào ngày 16/6.
Đối với văn bản cấp huyện sẽ được xử lý theo hướng văn bản quy phạm pháp luật cấp huyện tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới hành chính của cấp huyện trước khi được sắp xếp cho đến hết ngày 28/02/2027, trừ trường hợp Hội đồng nhân dân, Ủy ban dân cấp xã ban hành văn bản hoặc văn bản của người có thẩm quyền, cơ quan nhà nước cấp trên có quy định khác, tức là cấp tỉnh.
"Tại sao phải có một khoảng thời gian như vậy?", Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, theo thống kê, cả nước có khoảng 18.000 văn bản quy phạm pháp luật của cấp huyện, đây là một con số rất là lớn. Trong quá trình sắp xếp như vậy, bên cạnh việc rà soát văn bản thì còn rất là nhiều những công việc khác. Vì vậy, có một khoảng thời gian nhất định để chính quyền mới, chính quyền cấp tỉnh, chính quyền cấp xã mới có thể chủ động trong việc tiếp tục giữ hiệu lực và nội dung của văn bản cấp huyện đến khi ban hành, thay thế hoặc bãi bỏ bởi văn bản có hiệu lực của chính quyền cấp tỉnh, cấp xã mới.
Cũng tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã giải trình, làm rõ thêm một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Thay mặt Cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cảm ơn những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội và nhận thấy, tất cả các ý kiến phát biểu tại Hội trường đều hợp lý, xác đáng, có thể tiếp thu, chỉnh lý để hoàn thiện dự thảo Luật.
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết sẽ phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tiếp tục hoàn thiện để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Thu Giang
