Phía sau tấm vé máy bay và lá thư nhập học là những tháng ngày tính toán học phí, tỷ giá, thủ tục chuyển tiền và kế hoạch chi tiêu bằng ngoại tệ – một bài toán tài chính thực sự, đòi hỏi sự hiểu biết và khả năng quản lý không thua gì các doanh nghiệp nhỏ.
Áp lực tài chính từ ước mơ học tập toàn cầu
Theo số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Việt Nam hiện có hơn 190.000 du học sinh đang học tập tại các quốc gia như Mỹ, Úc, Canada, Anh và Nhật Bản. Trung bình, mỗi sinh viên cần từ 25,000 - 40,000 USD mỗi năm cho học phí và sinh hoạt, tùy quốc gia và bậc học. Với nhiều gia đình, đây là khoản chi tương đương một thương vụ đầu tư dài hạn.
Nhưng khác với đầu tư, dòng tiền du học có tính đều đặn, buộc gia đình phải lên kế hoạch tài chính nhiều năm liền, thường kéo dài từ 3 - 5 năm. Học phí không phải là khoản duy nhất: visa, bảo hiểm, nhà ở, sinh hoạt phí, đi lại, đổi ngoại tệ - tất cả đều phụ thuộc vào khả năng chuẩn bị tài chính của cha mẹ ở Việt Nam.
Không ít phụ huynh thừa nhận, “giai đoạn chuẩn bị cho con đi học còn áp lực hơn cả lúc thi đại học.” Từ việc gom tiền, bán tài sản, vay ngân hàng, đến tính toán tỷ giá (xem tỉ giá USD hôm nay) từng đợt chuyển – mọi quyết định đều cần chính xác, vì sai một thời điểm có thể khiến khoản chi tăng lên hàng chục triệu đồng.
Gia đình phải lên kế hoạch tài chính nhiều năm liền nếu con chọn đi du học.
Học cách quản lý dòng tiền xuyên biên giới
Nếu như trước đây việc chuyển tiền học phí thường được thực hiện qua quầy giao dịch, mất nhiều ngày và cần xác minh phức tạp, thì nay phụ huynh có thêm nhiều lựa chọn linh hoạt hơn. Ngân hàng, tổ chức tài chính quốc tế và các nền tảng fintech đã giúp quá trình thanh toán học phí và sinh hoạt phí trở nên nhanh hơn, minh bạch hơn và có thể theo dõi trực tuyến.
Tuy vậy, thách thức vẫn còn lớn. Để chuyển tiền hợp pháp ra nước ngoài cho mục đích học tập, phụ huynh cần chứng minh rõ nguồn tiền và cung cấp đủ hồ sơ: giấy báo nhập học, hóa đơn học phí, hộ chiếu, visa, và giấy khai sinh của con để xác nhận quan hệ. Quy trình này nhằm đảm bảo dòng tiền tuân thủ quy định quản lý ngoại hối, nhưng với nhiều người chưa quen, nó vẫn là một “ngôn ngữ tài chính mới” cần học lại từ đầu.
Bên cạnh đó, tỷ giá ngoại tệ là biến số lớn. Một thay đổi nhỏ trong tỷ giá USD hay AUD/VND có thể khiến tổng chi phí học tập tăng thêm hàng chục triệu đồng mỗi năm. Nhiều phụ huynh bắt đầu quan tâm đến các hình thức mua ngoại tệ kỳ hạn hoặc “chốt tỷ giá sớm” để giảm thiểu rủi ro biến động – một cách làm phổ biến trong các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, nhưng giờ trở nên quen thuộc với các gia đình có con du học.
Khi phụ huynh trở thành “nhà quản lý tài chính quốc tế”
Cùng với việc chuyển tiền học phí, các khoản sinh hoạt phí hàng tháng cũng là một bài toán không nhỏ. Phụ huynh cần xác định hạn mức chi tiêu, thời điểm chuyển và phương thức nhận tiền của con – thẻ ngân hàng quốc tế, ví điện tử đa tiền tệ, hoặc tài khoản du học sinh. Sự phát triển của ngân hàng số giúp việc theo dõi trở nên dễ dàng hơn: giao dịch được ghi nhận theo thời gian thực, giảm thiểu rủi ro thất lạc hoặc trễ hạn.
Thực tế, nhiều gia đình Việt đang dần “chuyên nghiệp hóa” việc quản lý tài chính du học. Họ lập bảng ngân sách chi tiết, phân bổ dòng tiền theo từng kỳ học, lựa chọn kênh chuyển tiền chính thống, và thậm chí theo dõi tỷ giá hàng tuần như một nhà đầu tư thực thụ. Một bộ phận phụ huynh còn phối hợp cùng con để quản lý chi tiêu, chia sẻ dữ liệu tài chính qua ứng dụng ngân hàng – điều hiếm thấy chỉ vài năm trước.
Sự thay đổi này phản ánh một bước trưởng thành trong tư duy tài chính của người Việt trung lưu: Du học không chỉ là câu chuyện học phí, mà là bài kiểm tra năng lực quản lý dòng tiền xuyên biên giới.
Phụ huynh trở thành nhà quản lý tài chính quốc tế khi con đi du học.
Dòng tiền du học – phép thử cho năng lực hội nhập tài chính
Ở góc độ vĩ mô, dòng tiền du học cũng là một phần quan trọng trong bức tranh kinh tế quốc gia. Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam nằm trong nhóm 10 nước có lượng kiều hối lớn nhất thế giới, nhưng đồng thời cũng có dòng tiền đáng kể chảy ra phục vụ mục đích học tập và định cư.
Điều này phản ánh một xu hướng mới: hội nhập tài chính cá nhân. Người Việt đang không chỉ gửi tiền về, mà còn chuyển tiền ra để đầu tư vào tri thức, công nghệ và tương lai toàn cầu của con em mình. Để làm được điều đó, hệ thống tài chính trong nước – từ ngân hàng đến nền tảng fintech – đang phải thích nghi với nhu cầu ngày càng phức tạp: xử lý nhanh, tỷ giá cạnh tranh, minh bạch và tuân thủ pháp lý quốc tế.
Dòng tiền du học vì thế không chỉ là phép thử của từng gia đình, mà còn là chỉ dấu của năng lực hội nhập tài chính quốc gia – nơi con người, ngân hàng và công nghệ cùng tham gia vào một chu trình toàn cầu.
Ước mơ cho con ra thế giới vì thế không chỉ mở cánh cửa tri thức, mà còn giúp cả gia đình trưởng thành trong tư duy quản lý tài chính – một hành trang quan trọng không kém bằng cấp mà con mang về sau mỗi khóa học.
Nguyễn Hạnh
