Nhận định trên được các chuyên gia đưa ra tại Hội nghị khoa học quốc tế với chủ đề “Y dược học dân tộc: Hội nhập và phát triển” và Lễ kỷ niệm 50 năm xây dựng, phát triển Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh, diễn ra vào chiều 22/12.
Kết hợp Đông - Tây y trong hệ thống khám chữa bệnh
Trong tiến trình phát triển của nền y học Việt Nam, y học cổ truyền, y dược học dân tộc luôn được xác định là bộ phận quan trọng, có vai trò song hành cùng y học hiện đại trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
GS.TS.BS Trịnh Thị Diệu Thường, Cục trưởng Cục Quản lý y, dược cổ truyền (Bộ Y tế) phát biểu tại Hội nghị.
Quan điểm này đã được Đảng và Nhà nước khẳng định xuyên suốt qua nhiều nghị quyết, chiến lược lớn, trong đó nhấn mạnh yêu cầu bảo tồn, kế thừa và phát triển y học cổ truyền trên nền tảng khoa học, chuẩn hóa và hội nhập.
Theo đó, Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị tiếp tục nhấn mạnh định hướng phát triển y học cổ truyền trên nền tảng khoa học, chuẩn hóa và hiện đại hóa, gắn chặt với y học hiện đại trong hệ thống y tế quốc gia.
Theo GS.TS.BS Trịnh Thị Diệu Thường, Cục trưởng Cục Quản lý y, dược cổ truyền (Bộ Y tế), trong thời gian qua, nền y học cổ truyền Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực khám chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Hệ thống khám chữa bệnh y học cổ truyền đã được xây dựng và phát triển tại tất cả các tỉnh, thành phố; mỗi địa phương đều có bệnh viện y học cổ truyền; tại các bệnh viện đa khoa đều có khoa y học cổ truyền. Cùng với đó, công tác đào tạo nguồn nhân lực với hơn 20 cơ sở đào tạo từ bậc đại học đến sau đại học và hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao kỹ thuật tiếp tục được đẩy mạnh.
Cục trưởng Cục Quản lý y, dược cổ truyền cho rằng, để y học cổ truyền tiếp tục phát triển trong bối cảnh hiện nay cần đẩy mạnh kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại thông qua việc xây dựng các phác đồ điều trị và quy trình kỹ thuật mới, phù hợp với mô hình bệnh tật và nhu cầu chăm sóc sức khỏe của xã hội hiện đại.
Cần bảo tồn, phát triển và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên dược liệu quốc gia.
Thực tiễn điều trị tại Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh cho thấy, mô hình kết hợp Đông - Tây y đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tiêu biểu là phương pháp tiêm xơ búi trĩ bằng PG60. Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Tuấn Quyên, Trưởng khoa Ngoại tổng hợp, Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh cho biết, đây là phương pháp điều trị trĩ nội độc quyền của Viện, hầu như không xâm lấn, mức độ rủi ro thấp, thời gian thực hiện ngắn, không cần gây tê cục bộ hoặc toàn thân và ít gây đau đớn hoặc khó chịu. Phương pháp có hiệu quả tốt, ít biến chứng, sau thủ thuật bệnh nhân có thể sinh hoạt, làm việc bình thường, không cần nằm viện.
Theo PGS.TS.BS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, Sở Y tế xác định phát triển mạnh mẽ mô hình kết hợp Đông - Tây y là một định hướng chiến lược lâu dài, phù hợp với đặc thù của một siêu đô thị đa trung tâm, nơi nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân ngày càng đa dạng, chuyên sâu và hướng đến tính bền vững. Trong tiến trình đó, Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh giữ vai trò nòng cốt, có trách nhiệm dẫn dắt, lan tỏa và chuẩn hóa mô hình kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại trong toàn hệ thống y tế thành phố.
Tập thể Viện Y dược học dân tộc đã vinh dự được Ủy ban Nhân dân TP Hồ Chí Minh trao tặng Cờ truyền thống, ghi nhận thành tích trong xây dựng và phát triển Viện trong 50 năm qua.
Chia sẻ về định hướng phát triển của Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh trong thời gian tới, bác sĩ Hồ Văn Hân, Giám đốc Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh cho biết, Viện phát triển dựa vào 5 trụ cột chính: phát triển công nghệ chế biến dược liệu và bào chế thuốc y học cổ truyền; phát triển chuyên sâu các kỹ thuật cao, chuyên khoa của y học cổ truyền; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đào tạo đội ngũ thầy thuốc có tâm, có trình độ chuyên môn sâu về y học cổ truyền và kết hợp Đông - Tây y; bảo tồn, nghiên cứu, phát triển và thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc kết hợp Đông - Tây y; hội nhập quốc tế và phát triển du lịch y tế.
Dự kiến trong những tháng đầu năm 2026, Viện sẽ triển khai dự án Trung tâm Ứng dụng khoa học công nghệ đông y với cơ sở vật chất hiện đại, trang thiết bị tiên tiến, nhằm nâng cao năng lực sản xuất dược liệu, vị thuốc và các chế phẩm y học cổ truyền, đồng thời nâng cao chất lượng khám chữa bệnh phục vụ nhân dân.
Phát triển y dược học dân tộc bền vững và hội nhập
Cũng theo PGS.TS.BS Tăng Chí Thượng, trong giai đoạn 2025 - 2030, y học cổ truyền TP Hồ Chí Minh sẽ được định hướng phát triển theo hướng hiện đại hóa, chuẩn hóa và hội nhập, gắn chặt với y tế cơ sở, lấy người dân làm trung tâm, lấy hiệu quả điều trị và chăm sóc sức khỏe bền vững làm mục tiêu xuyên suốt.
Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh là cơ sở y tế đầu tiên tại Việt Nam được đào tạo và chuyển giao kỹ thuật Judo trị liệu từ Nhật Bản.
Song song với vai trò tuyến chuyên sâu, xây dựng và phát triển mạng lưới y học cổ truyền đồng bộ, liên thông từ tuyến chuyên sâu đến y tế cơ sở, bảo đảm người dân được tiếp cận dịch vụ y học cổ truyền ngay từ tuyến ban đầu còn là nhiệm vụ trọng tâm. Các trạm y tế xã được tổ chức lại theo mô hình đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND cấp xã theo Thông tư 43, trở thành tuyến đầu trong triển khai y học cổ truyền tại cộng đồng, thực hiện khám chữa bệnh ban đầu, tư vấn, quản lý sức khỏe và kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại theo đúng quy định chuyên môn.
"Với nền tảng 50 năm xây dựng và trưởng thành, Viện sẽ tiếp tục có những bước phát triển vững chắc trong giai đoạn mới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao và hội nhập quốc tế. Cùng với đó, Viện chú trọng gìn giữ và phát huy truyền thống y đạo, y thuật, y lý, y đức đã được các thế hệ thầy thuốc kế thừa qua nhiều năm", bác sĩ Hồ Văn Hân chia sẻ thêm.
Việc tiếp nhận và chuyển giao liệu pháp Judo trị liệu từ Nhật Bản mở ra hướng tiếp cận mới trong điều trị chấn thương và phục hồi chức năng. Theo Giáo sư Michinori Mori, khoa Nắn chỉnh Judo, Đại học Teikyo Heisei (Nhật Bản), Judo trị liệu là phương pháp điều trị chấn thương theo hướng bảo tồn, không phẫu thuật, đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong các tình huống khẩn cấp và trong hệ thống y tế ứng phó thảm họa tại Nhật Bản. Giáo sư Mori cho biết, các kỹ thuật bảo tồn của Judo trị liệu cho phép can thiệp sớm, giảm biến chứng và hỗ trợ phục hồi chức năng ngay tại cộng đồng.
Ở góc độ hợp tác quốc tế, chuyên gia Hiroshi Kozuka nhận định, việc chia sẻ kinh nghiệm Judo trị liệu với Việt Nam mở ra hướng tiếp cận phù hợp cho hệ thống y tế cơ sở. Theo ông, Việt Nam là quốc gia thường xuyên chịu tác động của thiên tai, việc kết hợp Judo trị liệu với y học cổ truyền và y học hiện đại có thể góp phần nâng cao năng lực ứng phó y tế, đặc biệt trong chăm sóc chấn thương và phục hồi chức năng cộng đồng.
Trong hai năm qua, Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh là cơ sở y tế đầu tiên tại Việt Nam được đào tạo và chuyển giao kỹ thuật Judo trị liệu, với 35 bác sĩ tham gia. Hiện nay, Tổ chức kỹ thuật y tế quốc tế Nhật Bản (JIMTEF) và Viện đang tiến hành rà soát, đánh giá chương trình nhằm đưa kỹ thuật Judo trị liệu vào thực hành rộng rãi tại Việt Nam, góp phần nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh của người dân, cải thiện chất lượng sống, đặc biệt tại các vùng nông thôn, miền núi và ven biển.
PGS.TS Đậu Xuân Cảnh, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước luôn nhất quán quan điểm bảo tồn, kế thừa và phát triển y dược học dân tộc, kết hợp chặt chẽ với y học hiện đại. Các nghị quyết, kết luận của Trung ương đã tạo cơ sở chính trị vững chắc cho việc nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, phát huy vai trò của y học cổ truyền trong hệ thống y tế quốc gia.
PGS.TS Đậu Xuân Cảnh cho rằng, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, nâng cao vị thế y dược học dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế là một trong những yêu cầu quan trọng được Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị xác định. Theo đó, việc chủ động tham gia các diễn đàn khoa học, chương trình nghiên cứu chung, trao đổi học thuật và chuyển giao công nghệ có ý nghĩa quan trọng trong quá trình phát triển. Cùng với đó, cần quảng bá giá trị, tri thức và những thành tựu của y dược học dân tộc Việt Nam ra thế giới một cách bài bản, có cơ sở khoa học vững chắc.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh nghiên cứu khoa học có chất lượng cao, ứng dụng y học chứng cứ, khoa học công nghệ, chuyển đổi số để đánh giá, chứng minh hiệu quả, độ an toàn của các bài thuốc, phương pháp điều trị y học dân tộc; từng bước chuẩn hóa quy trình khám chữa bệnh, sản xuất thuốc, đưa y dược học dân tộc hội nhập vào hệ thống y tế hiện đại theo đúng định hướng của Đảng.
Hội Đông y Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục quán triệt sâu sắc và triển khai hiệu quả tinh thần Nghị quyết số 72 của Đảng, đồng hành cùng Bộ Y tế, các bộ, ngành, địa phương và các cơ sở nghiên cứu, đào tạo, khám chữa bệnh, trong đó có Viện Y dược học dân tộc TP Hồ Chí Minh nhằm xây dựng và phát triển nền y dược học dân tộc Việt Nam bền vững, hiện đại, hội nhập, phục vụ ngày càng tốt hơn sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân.
