Ảnh: REUTERS/Emma Farge.
Trong một tuyên bố chung, chính quyền Washington và Kyiv cho biết đã phác thảo một "kế hoạch khung hòa bình trau chuốt hơn" sau cuộc thảo luận tại Geneva vào ngày Chủ Nhật. Mặc dù chưa có thông tin rõ ràng hơn, cuộc tọa đàm này đã được các đồng minh của Ukraine tại châu Âu tiếp nhận không mấy mặn mà.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho biết phái đoàn của Ukraine tại cuộc thảo luận với các quan chức Mỹ tại Thụy Sĩ đã trở về nước trong ngày thứ Hai để báo cáo tình hình.
Trên Truth Social, ông Trump đã viết: "Có khả năng nào đàm phán hòa bình giữa Ukraine và Nga đang nhận được tiến triển đáng kể không??? Có lẽ mọi người không nên quá tin cho đến khi chứng kiến tận mắt điều này, nhưng tôi nghĩ rằng kết quả tốt có thể sắp xảy tới".
Sau đó tại Nhà Trắng, phát ngôn viên Karoline Leavitt đã cho biết còn một số điểm bất đồng trong kế hoạch, nhưng chính phủ Mỹ "tin rằng có thể giải quyết những bất đồng đó".
Cô cho biết ông Trump muốn có một thỏa thuận hòa bình được ký kết sớm nhất có thể, nhưng hiện tại chưa có kế hoạch tổ chức họp mặt giữa ông Zelenskiy và ông Trump.
Trong báo cáo hàng tối, ông Zelenskiy cho biết kế hoạch đã được sửa đổi để bao gồm các điều khoản "phù hợp", nhưng những vấn đề nhạy cảm vẫn cần được thảo luận với ông Trump.
Mỹ khiến châu Âu bất ngờ
Kể từ mùa hè năm 2025 tới nay, chính sách của chính phủ Mỹ về cuộc chiến Nga-Ukraine đã nhiều lần đổi hướng. Việc ông Trump gấp rút tổ chức hội nghị thượng đỉnh tại Alaska với Tổng thống Nga Vladimir Putin đã làm dấy lên lo ngại cho rằng chính quyền Washington đã sẵn sàng chấp nhận điều kiện mà chính phủ Nga đặt ra, nhưng những diễn biến này đã kết thúc với việc chính phủ Mỹ đẩy cao áp lực lên Nga.
Đề xuất kế hoạch hòa bình với 28 điều khoản gần đây nhất đã khiến nhiều người trong chính phủ Mỹ, chính quyền Kyiv và các nước châu Âu bất ngờ, và đồng thời làm dấy lên những lo ngại mới cho rằng chính quyền tổng thống Trump có thể sẵn sàng thúc giục Ukraine ký kết một thỏa thuận hòa bình quá có lợi cho Nga.
Kế hoạch này yêu cầu Kyiv nhượng bộ thêm nhiều khu vực lãnh thổ, chấp nhận giảm quy mô quân sự, và cấm chính quyền này tham gia khối NATO, những yêu cầu mà chính quyền Kyiv từ lâu đã coi là tương đương với yêu cầu đầu hàng và đã hoàn toàn từ chối. Kế hoạch này cũng không góp phần nhiều vào mục tiêu làm giảm sự lo ngại của châu Âu về hành vi khiêu khích của Nga.
Các đồng minh châu Âu của Ukraine đã soạn thảo một đề xuất đáp trả, với nội dung ngừng chiến sự ngay trên đường phân chia chiến trường hiện tại, dời lại những thảo luận về nhượng bộ lãnh thổ tới giai đoạn sau, và cung cấp biện pháp bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Chính quyền Moscow đã đón nhận đề xuất kế hoạch từ phía Mỹ là cơ sở cho thỏa thuận hòa bình và từ chối đề xuất của châu Âu.
Cố vấn chính sách đối ngoại của điện Kremlin, Yuri Ushakov cho biết: "Nhìn qua, kế hoạch của châu Âu… hoàn toàn không mang tính xây dựng và không thể được chấp nhận từ phía chúng tôi".
Ảnh: REUTERS/Vyacheslav Madiyevskyy.
Những thúc đẩy ký kết thỏa thuận hòa bình bất ngờ từ phía chính phủ Mỹ đã khiến áp lực lên ông Zelenskiy càng tăng cao.
Ông Zelenskiy khó có thể thuyết phục người dân Ukraine chấp nhận một thỏa thuận mà họ có thể nhìn nhận là bán rẻ lợi ích của mình.
Anzhelika Yurkevych, một công chức tại Kyiv, cho biết: "Kế hoạch của ông Trump nhìn chung là yêu cầu Ukraine đầu hàng. Tôi nghĩ rằng người dân Ukraine sẽ không chấp nhận nó. Kể cả sau khi thỏa thuận được ký kết, nó vẫn cần được phê chuẩn và áp dụng, và chính người dân Ukraine mới là người làm những điều đó. Và họ không hề chấp nhận kế hoạch đó".
Sau các thảo luận trong ngày Chủ Nhật, chưa có tuyên bố nào được đưa ra về cách kế hoạch mới sẽ giải quyết các vấn đề nhạy cảm như cách đảm bảo an ninh cho Ukraine, hay phương hướng thu hút đầu tư tái kiến thiết Ukraine. Ông Zelenskiy cho biết các thương lượng vẫn đang được tổ chức.
Kyiv vẫn đang tìm kiếm sự thỏa hiệp
Trong một cuộc họp khác với các đồng minh của Ukraine tại Thụy Điển, ông Zelenskiy phát biểu: "Chúng tôi đang tiếp tục làm việc với các đối tác, nhất là Mỹ, để tìm kiếm sự thỏa hiệp giúp củng cố vị thế của chúng tôi thay vì khiến chúng tôi trở nên yếu thế".
Ông Zelenskiy có thể thăm Mỹ sớm nhất là trong tuần này để thảo luận về những phương diện nhạy cảm nhất của kế hoạch với ông Trump.
Một số lãnh đạo châu Âu đã gặp mặt để thảo luận về Ukraine bên lề hội nghị thượng đỉnh giữa Liên minh Châu Âu và Liên minh Châu Phi tại Luanda trong ngày thứ Hai, và nhiều lãnh đạo khác tham gia từ xa. Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết ông Trump đã thể hiện sẵn lòng đón nhận một kế hoạch hòa bình được soạn thảo chung.
Ông Merz cho biết: "Đó chính là điều mà các đại diện của Ukraine, Mỹ và các nước châu Âu đã đạt được trong ngày hôm qua tại Geneva", mô tả kết quả này là "thành công bước đầu", và cũng nhận định "hoà bình cho Ukraine không thể đạt được trong chỉ một đêm".
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk khẳng định thỏa thuận hòa bình không được phép khiến Ukraine hay châu Âu yếu thế. "Đây là một vấn đề nhạy cảm vì không ai muốn làm nhụt chí Mỹ và Tổng thống Trump và khiến những yếu tố đó đứng về phía chúng tôi trong quá trình này".
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
