Vùng trọng điểm trong chiến lược phát triển nông nghiệp
Ngày 6/8, tại tỉnh Nghệ An, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An và Hội Làm vườn Việt Nam tổ chức Diễn đàn "Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ".
Diễn đàn được tổ chức nhằm định hướng sản xuất theo chuỗi, từ việc xây dựng vùng nguyên liệu đến sản xuất, sơ chế và chế biến sâu, gắn liền với tiêu thụ một số sản phẩm có lợi thế của vùng Bắc Trung Bộ, bao gồm dứa, chè và cây ăn quả có múi. Mục tiêu là gia tăng giá trị cho nông sản, quảng bá sản phẩm có thương hiệu và đặc sản vùng miền, thúc đẩy tiêu thụ nông sản tại thị trường nội địa và xuất khẩu. Đồng thời, diễn đàn cũng nhằm hưởng ứng và thực hiện Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" do Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động.
Toàn cảnh diễn đàn Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ.
Với hàng triệu hecta đất nông lâm nghiệp, Bắc Trung Bộ từ lâu được xác định là vùng trọng điểm trong chiến lược phát triển nông nghiệp quốc gia. Trong giai đoạn 2020-2025, các địa phương như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa… đã xây dựng các đề án phát triển nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu, góp phần cải thiện thu nhập và thay đổi diện mạo nông thôn.
Riêng với 3 loại cây trồng chủ lực, gồm dứa, chè, cây có múi, khu vực có tổng diện tích hơn 28.600ha, sản lượng hằng năm đạt 400.000 tấn. Những sản phẩm này đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, nhờ sự đầu tư về vùng nguyên liệu, kỹ thuật canh tác và chế biến.
Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ: Chương trình được tổ chức với mục tiêu làm rõ các giải pháp nhằm gia tăng giá trị cho các sản phẩm nông sản lợi thế như dứa, chè, cây ăn quả có múi, hướng tới một nền nông nghiệp liên kết chuỗi, bền vững, xanh và hiện đại.
Ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại diễn đàn.
Nhận định về tình hình sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh Bắc Trung bộ, ông Nguyễn Ngọc Thạch cho biết, khu vực có diện tích lớn trồng dứa, chè, cây có múi, đang từng bước hình thành các vùng nguyên liệu lớn gắn với sơ chế, chế biến, tạo nền tảng hình thành chuỗi giá trị bền vững.
Dứa Đồng Giao ở Hà Tĩnh, cam Vinh, bưởi Phúc Trạch, Thanh Trà... tất cả không chỉ là sản phẩm nông sản mà còn là tài sản văn hóa, mang đậm bản sắc vùng miền. Những mô hình như liên kết sản xuất dứa giữa người dân và doanh nghiệp tại Hà Tĩnh nơi mà mỗi hecta dứa có thể đem về 500 - 700 triệu đồng/năm, đang cho thấy tiềm năng rất lớn và hiện hữu.
Bắc Trung Bộ từ lâu được xác định là vùng trọng điểm trong chiến lược phát triển nông nghiệp quốc gia.
Tuy nhiên, vùng vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Biến đổi khí hậu với thiên tai cực đoan, thiếu hụt hạ tầng thủy lợi và logistics, biến động thị trường trong nước và quốc tế là những rào cản cần tháo gỡ. Đặc biệt, tư duy phát triển nông nghiệp theo hướng kinh tế thay vì đơn thuần sản xuất đang là yêu cầu cấp thiết.
"Tất cả đang đòi hỏi chúng ta phải thay đổi mạnh mẽ hơn nữa tư duy từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp, coi nông sản là sản phẩm hàng hóa cần định danh, định chuẩn và định hướng thị trường rõ ràng", ông Thạch nhấn mạnh.
Giải pháp cho vùng đất khắc nghiệt
Diễn đàn ghi nhận nhiều ý kiến tâm huyết, xoay quanh các vấn đề then chốt như xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, đẩy mạnh chế biến sâu, ứng dụng chuyển đổi số, hoàn thiện hệ thống logistics, nâng cao năng lực xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Tại diễn đàn, Tiến sĩ Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã chỉ ra những khó khăn trong quá trình phát triển sản xuất bởi diện tích sản xuất đang nhỏ lẻ, manh mún. Tình hình dịch bệnh phát triển mạnh và gây hại nặng, suy giảm chất lượng, đặc biệt cây cam bị bệnh vàng lá greening do vi khuẩn Liberobacter aciaticus, bệnh vàng lá thối rễ do tác nhân tồn tại trong đất (Tuyến trùng, Fusarium, Phytophthora) đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng ở các vùng trồng tập trung trong thời gian gần đây. Cây dứa bị bệnh thối nõn dứa do Phytophthora dẫn đến giảm chất lượng và mẫu mã sản phẩm. Giá cả bấp bênh phụ thuộc thương lái, chưa đa dạng kênh bán hàng, khâu bảo quản sau thu hoạch còn hạn chế dẫn đến giảm chất lượng…
Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chia sẻ tại diễn đàn.
Để khắc phục những khó khăn đó, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã nêu ra một số giải pháp quan trọng nhằm tiếp tục phát triển sản xuất, tiêu thụ cây có múi hiệu quả cao, bền vững trong thời gian tới như: Quản lý quy mô sản xuất; Giống và cơ cấu giống; Quản lý chất lượng giống; Kỹ thuật canh tác nâng cao chất lượng và ATTP; Phát triển công nghiệp chế biến; Liên kết sản xuất, tiêu thụ; Thông tin, dự báo và nâng cao năng lực; Chính sách đất đai;…
Đặc biệt, vấn đề phát triển công nghiệp chế biến và liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm là yếu tố đóng vai trò then chốt nhằm nâng cao giá trị nông sản và tăng sức cạnh tranh. Do đó, cần phải quan tâm hỗ trợ, khuyến khích liên kết với các doanh nghiệp đầu tư chế biến với công nghệ tiên tiến, đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm chế biến sâu để mở rộng thị trường, nâng cao giá trị gia tăng (nhất là đối với cam). Có cơ chế tích tụ ruộng đất để khuyến khích doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn đầu tư, liên kết với nông dân trong chuỗi giá trị cây ăn quả chủ lực trồng tập trung, từ sản xuất đến thu mua, bảo quản, chế biến và xuất khẩu; Đẩy mạnh hình thành các liên kết vùng trong sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu trái cây….
Tòa đàm khơi thông động lực phát triển nông nghiệp hàng hóa vùng Bắc Trung Bộ
Đúng với mục đích của diễn đàn là kết nối, tiêu thụ nông sản, đã có nhiều đại biểu đến từ các doanh nghiệp phát biểu về những đề xuất đối với ngành nông nghiệp và những hỗ trợ dành cho bà con nông dân. Đại diện Công ty CP TPXK Đồng Giao (DOVECO ), TS. Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT – Tổng Giám đốc đã nêu rõ mục tiêu phát triển bền vững, hướng đến sản phẩm nông sản đạt chuẩn quốc tế yêu cầu, đặc biệt là với cây dứa.
Hiện nay, Công ty đang liên kết trồng dứa tại tỉnh Hà Tĩnh. Dưới sự dẫn dắt của DOVECO, chỉ sau một năm, diện tích trồng dứa ở Hà Tĩnh đã đạt trên 600 hecta và đang không ngừng được mở rộng. Ngay từ vụ đầu tiên, những tín hiệu tích cực từ đồng đất đang trở thành niềm tin và cơ sở khoa học vững chắc khi năng suất dứa ước đạt từ 50 - 70 tấn/ha; với giá hiện tại trên 10 triệu đồng/tấn, người dân tham gia liên kết trồng dứa hoàn toàn có thể thu từ 500-700 triệu đồng/ha.
Trong chiến lược phát triển của DOVECO, vùng đất Bắc Trung Bộ mang đầy đủ các yếu tố để có thể trở thành trung tâm sản xuất và chế biến rau quả lớn, đặc biệt là cây dứa. Khát vọng và tính toán của DOVECO cho thấy: chỉ riêng 3 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh hiện còn dư địa khoảng 70.000 hec ta phù hợp xây dựng vùng nguyên liệu dứa. Nếu thành công, Bắc Trung Bộ sẽ là nền tảng giúp cây dứa sớm vượt mốc ngành hàng tỷ đô.
Tại diễn đàn, TS. Đinh Cao Khuê cũng đã đưa ra một số giải pháp thúc đẩy cây dứa phát triển trên mọi miền tổ quốc như: Quy hoạch vùng trồng tập trung, ưu tiên vùng có lợi thế (Lào Cai, Sơn La, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Tây Nguyên ...). Cùng với đó, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong quá trình chăm sóc, sử dụng giống dứa năng suất cao, kháng bệnh tốt; ứng dụng cơ giới hóa làm đất, tưới tiêu. Đặc biệt là phải có tính kiên kết, tiêu thụ và đầu tư chế biến sau thu hoạch như mở rộng quy mô sản xuất nước ép, dứa đóng hộp, đông lạnh…
Với hơn 40 năm kinh nghiệm trong ngành nông nghiệp, PGS.TS Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam luôn tin rằng Bắc Trung bộ, dù thiên nhiên khắc nghiệt, vẫn là vùng đất giàu tiềm năng nếu biết cách khai thác. "Con người ở đây thông minh, tháo vát. Nhiều người lo ngại khí hậu khắc nghiệt, nhưng nếu biết vận dụng, chính yếu tố này lại tạo ra lợi thế cạnh tranh, đặc biệt với cây dứa", ông Doanh chia sẻ
Vùng đất Nghệ An và một số tỉnh lân cận có điều kiện lý tưởng để phát triển cây dứa, nhất là giống MD2. Trời càng khô, độ Brix càng cao. Cây chịu hạn giỏi, bão vào cũng không đổ, canh tác gần như hữu cơ. Dứa không chỉ phù hợp với điều kiện tự nhiên mà còn có tiềm năng lớn về thị trường. Điều khiến nông dân trăn trở nhất - đầu ra - nay phần nào được tháo gỡ khi Công ty DOVECO cam kết đồng hành lâu dài tại vùng Bắc Trung bộ. "Tôi đặc biệt yên tâm khi DOVECO đầu tư vào đây. Đây là một doanh nghiệp chuyên nghiệp, có hệ sinh thái chế biến bài bản. Nếu mở rộng được diện tích, cây dứa hoàn toàn có thể trở thành cây 'tỷ đô' mới của vùng", ông Doanh nói.
Trong khuôn khổ diễn đàn ban tổ chức cũng đã tiếp nhận 25 tấn gạo và 2 tấn ngô giống từ các doanh nghiệp hỗ trợ người dân vùng lũ Nghệ An.
Hà Hằng
