Mới đây, nhân chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam, dự Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, Tổng Bí thư Tô Lâm và Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel đã chứng kiến lễ trao tặng đợt 1 số tiền 385 tỷ đồng trích từ chương trình vận động ý nghĩa này để hỗ trợ kịp thời nhân dân Cuba.
Xúc động trước nghĩa cử trên, Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel đã bày tỏ: "Sự đóng góp hào phóng này của người dân Việt Nam dành cho Cuba không chỉ là một nghĩa cử cao đẹp mà chúng tôi vô cùng trân trọng. Đó là sự tôn vinh dành cho chúng tôi, đến từ một dân tộc cần cù và anh hùng, những người đã vùng lên sau nhiều cuộc chiến tranh và ngày nay làm cả thế giới kinh ngạc với những bước tiến bền vững của mình".
Dù cách nhau hàng nghìn cây số, nhưng trái tim Việt Nam và Cuba vẫn luôn hướng về nhau. Đằng sau những khoản quyên góp ấy là một không gian tinh thần sâu lắng: tình đoàn kết thủy chung, trong sáng giữa hai dân tộc đã gắn bó suốt 65 năm qua.
Điều đặc biệt, đây không phải một yêu cầu từ Chính phủ, mà hành động hoàn toàn xuất phát từ sự tình nguyện của người dân. Thậm chí, báo chí quốc tế đã gọi đó là một "cơn địa chấn của lòng trắc ẩn".
Lý giải về sự lan tỏa mạnh mẽ của chương trình trên, Đại sứ Vũ Chí Công - Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Cuba, cho rằng phản ứng của người dân là một điều hết sức tự nhiên, giống như hơi thở hay nhịp tim. Nhân dân Cuba đã kề vai, sát cánh cùng Việt Nam từ những ngày tháng khó khăn, gian khổ nhất thì ngày nay, nhân dân Việt Nam lại tiếp nối truyền thống ấy, gửi đi tình cảm sẻ chia trong lúc người bạn gặp khó khăn.
Mặc dù trong giai đoạn những năm 60 của thế kỷ XX, chính bản thân Cuba cũng phải đương đầu với nhiều khó khăn do bị bao vây, cấm vận, song Chính phủ và nhân dân Cuba vẫn dành cho Việt Nam sự ủng hộ chân thành, không toan tính cả về vật chất và tinh thần.
Cuba đã cử nhiều chuyên gia, bác sĩ, nhân viên y tế sang hỗ trợ, giúp đỡ điều trị cho các thương binh và người dân bị nạn của Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, cử chuyên gia cầu đường sang tham gia cùng bộ đội Trường Sơn mở rộng đường mòn Hồ Chí Minh.
Ngay từ rất sớm, Cuba đã dành nhiều học bổng, giúp Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực. Hàng nghìn sinh viên Việt Nam đã được đào tạo tại Cuba, sau khi trở về đã góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước, trong đó nhiều người trở thành chuyên gia đầu ngành y tế, giáo dục và khoa học.
Các tàu thuyền Cuba vẫn cập cảng Hải Phòng vận chuyển hàng cứu trợ của nhân dân Cuba giúp nhân dân Việt Nam. Trên mặt trận ngoại giao, Cuba giúp vận động các nước ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc.
Năm 1973, Cuba đã tặng Việt Nam 5 công trình quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội với tổng trị giá khoảng 80 triệu USD, bao gồm Khách sạn Thắng Lợi tại Thủ đô Hà Nội, Bệnh viện Việt Nam - Cuba tại Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), đường Xuân Mai, Trại bò giống Ba Vì, Xí nghiệp gà Lương Mỹ.
Một minh chứng cho tình đoàn kết sâu sắc này là chuyến thăm lịch sử của lãnh tụ Fidel Castro đến vùng giải phóng miền Nam Việt Nam tại tỉnh Quảng Trị vào năm 1973. Fidel Castro đã trở thành nguyên thủ quốc gia đầu tiên và duy nhất đến thăm vùng giải phóng miền Nam trước năm 1975.
Trong chuyến thăm này, đứng trên cao điểm 241 - căn cứ Carol cũ của Mỹ, trước vòng vây chiến sĩ, ông giương cao ngọn cờ chiến thắng, dõng dạc tuyên bố: "Cảm ơn các bạn. Hãy mang lá cờ bách chiến bách thắng này tiến lên cho đến thắng lợi cuối cùng!" và hô vang "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình".
Sự hiện diện của Fidel trên chiến trường Việt Nam đã trở thành một biểu tượng, đánh dấu sự gắn bó sâu sắc giữa hai quốc gia trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền độc lập, tự do của hai dân tộc.
Đặc biệt, trong lĩnh vực y tế dự phòng, Cuba đã hỗ trợ vaccine phòng viêm màng não, bại liệt, uốn ván... cho trẻ em Việt Nam những năm 1980-1990. Hàng triệu trẻ em Việt Nam khi ấy được tiêm chủng, được bảo vệ trước dịch bệnh, để có thể lớn lên khỏe mạnh. Trên cánh tay của rất nhiều người Việt thuộc thế hệ ấy vẫn còn vết sẹo nhỏ mà người dân Việt Nam vẫn gọi trìu mến là "vết sẹo Cuba".
Không chỉ trong chiến tranh, ngay trong đại dịch Covid-19 đầu năm 2020, dù còn nhiều khó khăn, Cuba lập tức gửi tặng Việt Nam lô thuốc điều trị đủ cho 1.000 bệnh nhân và cử chuyên gia y tế sang hỗ trợ. Cuba cũng tuyên bố, nếu Việt Nam có nhu cầu về vaccine lớn hơn số vaccine Cuba đang sản xuất, thì nước này sẵn sàng mở thêm 2 xưởng sản xuất để đáp ứng nhu cầu của Việt Nam.
"Những sự giúp đỡ đó chính là minh chứng sống động cho tấm lòng của lãnh tụ Fidel Castro và nhân dân Cuba dành cho Việt Nam. Người Cuba coi cuộc chiến đấu của Việt Nam cũng chính là cuộc chiến của mình, sẵn sàng hy sinh, sẵn sàng sẻ chia dù bản thân còn nhiều thiếu thốn", Đại sứ Vũ Chí Công nói.
Hiện nay, Việt Nam và Cuba đã triển khai nhiều dự án hợp tác nông nghiệp, trong đó nổi bật nhất là dự án "Phát triển sản xuất lúa gạo" tại tỉnh Matanzas. Với kinh nghiệm hàng nghìn năm của một nền văn minh lúa nước, Việt Nam đã giúp bạn triển khai sản xuất trên những cánh đồng rộng lớn. Đất đai của Cuba vốn phì nhiêu, nhưng thiếu truyền thống canh tác lúa, thiếu thói quen lao động trong lĩnh vực này.
Bằng việc áp dụng cơ giới hóa, hướng dẫn từ khâu làm đất đến gieo sạ, những thửa ruộng do doanh nghiệp Việt Nam phối hợp thực hiện đã cho năng suất tới 7 tấn/ha – một kết quả đầy hứa hẹn. Nếu nhân rộng mô hình này, Cuba sẽ từng bước tự chủ về lương thực, còn Việt Nam khẳng định vai trò người bạn tin cậy.
Không chỉ dừng ở nông nghiệp, năng lượng tái tạo cũng đang mở ra hướng hợp tác mới. Với lợi thế nắng gió dồi dào, Cuba có tiềm năng phát triển điện mặt trời, và Việt Nam đang cùng bạn triển khai những dự án dù quy mô nhỏ nhưng thiết thực. Song song đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng bắt đầu đầu tư vào đặc khu Mariel, góp phần giải quyết nhu cầu hàng tiêu dùng đang còn khan hiếm tại Cuba.
Thực hiện: Mạnh Quốc - Quỳnh Chi
