[E] Gìn giữ hồn cốt, nếp sống người Hà Nội - Bài 2: Khởi nguồn từ văn hóa gia đình

Lắng nghe câu chuyện từ những Gia đình văn hoá tiêu biểu được Hà Nội vinh danh, chúng tôi mới thấu hiểu vì sao Thành phố lại "chọn mặt gửi vàng", coi đây là nền tảng quan trọng trong hành trình xây dựng con người Thủ đô thanh lịch, văn minh. Từ mỗi tổ ấm nhỏ bé, nếp sống đẹp và những giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ, lan tỏa, tạo thành cốt cách riêng có của Hà Nội hôm nay.

Bà Hà Thị Thanh Huyền (áo dài tím đầu tiên từ phải sang) luôn tích cực, nhiệt huyết trong nhiều phong trào của địa phương - Ảnh: NVCC.

Theo bà, bí quyết để có gia đình hạnh phúc đó là tình yêu thương, sự thấu hiểu sẻ chia và công tâm. Cuộc sống gia đình khó tránh những lúc "cơm không lành, canh chẳng ngọt", nhưng bản thân mình phải là một 'trọng tài' công bằng giải quyết các mâu thuẫn. Gia đình tôi tuyệt đối không phân biệt con dâu, con trai. Trong gia đình, ai cũng đều có tiếng nói, mọi ý kiến đều được lắng nghe và tôn trọng", bà Huyền kể.

Khi bất kỳ thành viên nào gia đình có chuyện, dù là nhỏ nhất, cả nhà sẽ ngồi lại nói chuyện với nhau tìm cách tháo gỡ, phân tích kỹ phải trái để mọi người cùng nhìn nhận, sửa đổi. Tuyệt đối không để ai phải giữ ấm ức trong lòng.

Là một nhà giáo về hưu, nhưng bà Huyền lại chủ yếu tập trung vào giáo dục với 5 cháu nội cách làm người và ứng xử. Thay vì áp đặt, bà định hướng bằng những câu chuyện thực tế, những bài học từ cuộc sống để các cháu rút bài học.

"Gần đây có vụ cháu gái mất tích vì quen người là trên mạng, tôi cho các cháu đọc báo rồi hỏi về bài học rút ra gì cho mình. Thế là các cháu đều hiểu và nói ra được những nguy hiểm và các biện pháp phòng tránh để giữ an toàn cho bản thân", bà nói.

Không chỉ "đảm việc nhà" bà Huyền cùng chồng còn tích cực tham gia công tác xã hội. Bà tâm sự, năm 2018, những tưởng sau khi rời bục giảng bà sẽ dành toàn thời gian bên con cháu và gia đình, nhưng tình yêu với sự nghiệp "trồng người" vẫn thôi thúc bà cống hiến.

Từ vai trò Trưởng ban Khuyến học tổ dân phố số 21 (phường Quan Hoa cũ), đến năm 2022 bà được tín nhiệm bầu làm Chủ tịch Hội Khuyến học phường Quan Hoa. Trên cương vị mới, bà nỗ lực truyền cảm hứng, kêu gọi các gia đình cùng thi đua học tập, lan tỏa tinh thần học tập suốt đời.

"Làm công tác xã hội phải có nhiệt tình – hiểu biết – trách nhiệm. Thiếu một trong ba thứ đó thì khó mà cống hiến lâu dài", bà chia sẻ. Chính bởi tâm huyết và tinh thần trách nhiệm ấy, chỉ sau hai năm đương nhiệm, Hội Khuyến học phường đã vinh dự nhận hai Bằng khen của Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, phần thưởng ghi nhận những nỗ lực bền bỉ của bà và tập thể cộng sự.

Bà Huyền trao giấy khen cho các học sinh có thành tích tốt - Ảnh: NVCC.

Với mong muốn nuôi dưỡng khát vọng học tập trong cộng đồng, bà Huyền đã chủ động triển khai nhiều mô hình hiệu quả như "Gia đình học tập", "Dòng họ học tập", "Công dân học tập". Sau mỗi năm học hay cuộc thi, Hội đều tổ chức trao quà, giấy khen để động viên các cháu học sinh đạt thành tích tốt như những hạt giống đẹp cần được nâng niu, vun đắp.

Bà tự hào chia sẻ, chồng bà - ông Đỗ Ngọc Dung, một chiến sĩ công an về hưu cũng thường xuyên tham gia công tác ở tổ dân phố. Suốt mùa dịch Covid -19, ông thường xuyên rời nhà đến từng gia đình, nhất là khu trọ của các cháu sinh viên để hỏi thăm, giúp đỡ, chỉ khi phát hiện mắc Covid-19 ông mới chịu ở nhà. Bệnh dứt, ông lại đi ngay.

Đóng góp cho cộng đồng, dù vất vả nhưng đã mang lại ý nghĩa "sống vui, sống khoẻ, sống có ích" cho những người như vợ chồng bà Huyền. Qua đó, lan tỏa được những tinh thần sẻ chia tới mọi người, mà trước hết cho chính các con, các cháu trong gia đình biết yêu thương, san sẻ.

Gia đình PGS.TS Nguyễn Sĩ Thái (phường Nghĩa Đô).

Để duy trì và khơi gợi tinh thần đó, hàng tháng ông tổ chức các buổi "giao lưu tiếng Anh" tại nhà, một mô hình học tập vui vẻ và sáng tạo, nơi trẻ nhỏ chấm điểm cho ông bà, bố mẹ. Đây không chỉ là cách học mới mẻ, hiệu quả mà còn là cách ông khéo léo lan tỏa tinh thần học tập không ngừng tới gia đình.

Mỗi quý, ông bà đều có phần thưởng nhỏ để động viên, khuyến khích tinh thần học tập, rèn luyện của con cháu. Không chỉ khơi gợi tinh thần, chính ông ở tuổi gần 80 vẫn kiên trì học hỏi mỗi ngày. "Hằng ngày tôi dùng Internet, điện thoại thông minh để học, cái gì hay tôi đều ghi lại vào sổ tay", dứt lời ông "khoe" luôn cuốn sổ ông dùng ghi chép. 

Chính từ nguồn mạch ấy, các thế hệ trong gia đình ông đã lớn lên bằng sự tử tế, trách nhiệm và lòng cống hiến. Các con ông người là đại tá, người là trung tá hiện đang công tác tại những cơ quan trọng yếu của Nhà nước. 

Các cháu đều đạt thành tích học tập xuất sắc, năng động, cầu thị, sống có lý tưởng. Họ chính là những "trái ngọt" sinh ra từ một triết lý sống và giáo dục thấm đẫm giá trị truyền thống, muốn con cái thành người trước hết cha mẹ phải là tấm gương sáng.

Vừa là trụ cột và nguồn cảm hứng của gia đình, ông Thái còn là một "trọng tài" uy tín tại tổ dân phố, góp phần gìn giữ tình làng nghĩa xóm. Sau khi nghỉ hưu một thời gian ngắn, năm 2015, ông đảm nhận vai trò Chi hội trưởng Hội Người cao tuổi và kiêm nhiệm phụ trách công tác hòa giải tại khu dân cư, công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn, tinh tế cùng khả năng đồng cảm, cảm hóa.

Ông kể nhiều vụ phức tạp, từ mâu thuẫn vợ chồng, tranh chấp nhỏ trong xóm, cho tới vụ nước bị rò rỉ nước từ nhà trên xuống tầng dưới kéo dài nhiều năm không thể giải quyết. Khi những nỗ lực bất thành, mọi người tìm đến ông.

Ông Nguyễn Sĩ Thái có nhiều đóng góp

Những ánh mắt rưng rưng, nụ cười viên mãn trong buổi lễ nhỏ ấy chính là minh chứng cho một đời gắn bó thủy chung điều mà không ít người trẻ hôm nay đang kiếm tìm giữa bộn bề thời cuộc.

Không dừng lại ở đó, ông Thái còn khởi xướng chuyên mục "chia sẻ bí quyết sống khỏe" trong các buổi sinh hoạt định kỳ. Tại đó, những người cao tuổi được mời lên nói chuyện trực tiếp về kinh nghiệm sống từ chế độ ăn uống, vận động, dùng thuốc đến giữ tinh thần lạc quan. 

Những lời khuyên không sách vở, không màu mè, mà là "người thật, chuyện thật" từ chính những con người đang sống bền bỉ, khỏe khoắn và nhân hậu giữa đời thường. "Chính sự đồng cảm từ trải nghiệm cá nhân sẽ tạo nên động lực tự nhiên để sống khỏe, sống có ích", ông Thái nói.

Chào ông ra về, chúng tôi nhớ lời ông nhắn nhủ thấm đậm chiều sâu văn hóa và triết lý nhân sinh: "Văn hóa luôn đi trước pháp luật, mọi mối quan hệ từ vợ chồng, cha mẹ, con cái đến cộng đồng nếu ứng xử bằng văn hóa, bằng sự thấu hiểu thì sẽ không cần đến luật pháp. Đảng ta lãnh đạo cách mạng thành công cũng nhờ nắm vững và phát huy văn hóa dân tộc".

(Còn tiếp)

Thực hiện: Đặng Thủy - Kim Thoa

Thiết kế: Quỳnh Chi

NGUOIDUATIN.VN | Thứ 2, 4/8/2025 | 07:00