Chiều 3/6, với 100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt tán thành, UBTVQH đã thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số số 06/2003/PL-UBTVQH11 đã được sửa đổi, bổ sung theo Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan (Ảnh: Phạm Thắng).
Trước đó, trình bày Tờ trình xây dựng Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng Pháp lệnh quy định quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc quyết định sinh con.
Bố cục của Pháp lệnh Dự thảo Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số gồm 2 Điều.
Trong đó, Điều 1. Sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số số 06, đã được sửa đổi, bổ sung tại Pháp lệnh số 08 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số năm 2003.
Cụ thể, Điều 10 quy định quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khoẻ, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng trên cơ sở bình đẳng.
Bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các nghĩa vụ khác liên quan đến sức khỏe sinh sản.
Nội dung cơ bản của dự thảo Pháp lệnh sửa đổi khoản 1 Điều 1 Pháp lệnh Dân số số 08/2008/PLUBTVQH12 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số năm 2003: "Quyết định thời gian và khoảng cách sinh con" thành "Quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khoẻ, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng trên cơ sở bình đẳng".
Dự thảo Pháp lệnh cũng bỏ khoản 2 "Sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định"; giữ nguyên khoản 3 Điều 1 Pháp lệnh Dân số số 08/2008/PLUBTVQH12 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số năm 2003 quy định thành khoản 2 Điều 1 của dự thảo Pháp lệnh.
Theo Bộ trưởng, sửa đổi này nhằm khắc phục tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng, tránh để mức sinh giảm quá thấp, không đạt mức sinh thay thế - điều có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng trong tương lai.
"Việc sửa đổi văn bản pháp luật quy định về số con là một trong những nội dung nhằm duy trì mức sinh thay thế, tránh mức sinh tiếp tục giảm thấp trong thời gian tới", Bộ trưởng Bộ Y tế cho hay.
Theo một số nghiên cứu hiện nay, mong muốn có hai con vẫn đang phổ biến trong xã hội nhưng không phải cặp vợ chồng nào cũng hiện thực được mong muốn đó; các yếu tố khác trong cuộc sống chi phối rất nhiều đến quyết định sinh con của người dân.
Do vậy, sau khi sửa quy định này có thể mức sinh sẽ tăng trong giai đoạn ngắn, tuy nhiên tăng không đáng kể. Dự thảo Pháp lệnh không có nội dung tác động đến vấn đề quốc phòng, an ninh quốc gia.
Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, dự thảo Pháp lệnh phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh (Ảnh: Phạm Thắng).
Tuy chỉ sửa đổi một điều (Điều 10) của Pháp lệnh Dân số, song nội dung sửa đổi nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng trong việc chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, thực hiện mục tiêu về điều chỉnh quy mô dân số tại Nghị quyết số 21 về công tác dân số trong tình hình mới là "Duy trì vững chắc mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2,1 con)".
Dự thảo Pháp lệnh phù hợp với quy định của Hiến pháp, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; không tác động đến vấn đề quốc phòng, an ninh quốc gia.
Đề nghị Chính phủ bảo đảm nguồn lực thực hiện, trong đó xác định rõ vai trò, trách nhiệm quan trọng nhất là của cơ quan quản lý Nhà nước về dân số và nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nước cấp phải đóng vai trò chủ đạo, đặc biệt là khi mức sinh đã giảm sâu dưới mức sinh thay thế, rất khó hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 là duy trì vững chắc mức sinh thay thế.
Về điều khoản thi hành, ông Vinh cho hay, việc sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số nhằm thể chế hóa ngay ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị và để đáp ứng yêu cầu thực tiễn nên đề nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định dự án Pháp lệnh được xây dựng, ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn và có hiệu lực thi hành kể từ ngày Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.
