Tiêm chủng trọn đời và yêu cầu đổi mới đào tạo y khoa
Hội thảo "Định hướng phát triển học phần vắc-xin trong đào tạo sau đại học: Nhu cầu, xu hướng và hành động" diễn ra ngày 10/11 tại TP Hồ Chí Minh, do Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh phối hợp cũng GSK Việt Nam tổ chức đã quy tụ trên 50 đại biểu từ các cơ quan y tế, chuyên gia quốc tế và lãnh đạo các trường đại học y dược trên cả nước. Sự kiện nhằm định hình chiến lược đào tạo về vaccine học trong bối cảnh già hóa dân số, gánh nặng bệnh mạn tính tăng và yêu cầu hội nhập giáo dục y khoa toàn cầu.
PGS.TS.BS Ngô Quốc Đạt, Hiệu trưởng Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh phát biểu khai mạc hội thảo.
Theo PGS.TS.BS Ngô Quốc Đạt, Hiệu trưởng Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, trong nhiều năm qua, Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có chương trình tiêm chủng mở rộng hiệu quả nhất khu vực. Tuy nhiên, hệ thống đào tạo y khoa hiện chưa có học phần độc lập về "vaccine học" khiến phần lớn bác sĩ, đặc biệt ở tuyến cơ sở chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng tư vấn, quản lý tiêm chủng trong thực hành lâm sàng.
Từ thực tế đó, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo nhằm mở ra diễn đàn thảo luận về việc phát triển chương trình đào tạo sau đại học về vaccine, từ đó nâng cao năng lực dự phòng cho đội ngũ y tế tương lai, xây dựng nền tảng chăm sóc sức khỏe bền vững trong kỷ nguyên già hóa dân số.
Sự kiện được xem là phản ứng trực tiếp trước những thách thức mới của y học hiện đại, đó là dân số già hóa nhanh, bệnh mạn tính gia tăng và tỷ lệ tiêm chủng ở người lớn, người cao tuổi vẫn còn thấp. TS.BS Hoàng Tú Anh, thành viên Ban Giám đốc Liên đoàn Người cao tuổi quốc tế (IFA), đồng thời là Giám đốc Trung tâm sáng kiến sức khỏe và dân số (CCIHP) dẫn chứng: "Đến năm 2050, thế giới sẽ có khoảng 2,1 tỷ người cao tuổi, trong đó 80% sống tại các nước thu nhập trung bình và thấp. Nhưng nhóm dân số này lại chưa được bảo vệ đầy đủ bằng vaccine".
Theo bà Tú Anh, tiêm chủng không chỉ dành cho trẻ em mà phải được xem như một chiến lược y tế suốt đời. "Đầu tư cho vaccine người lớn chính là đầu tư cho một tương lai khỏe mạnh và bền vững", bà Tú Anh nhấn mạnh.
TS.BS Hoàng Tú Anh trình bày tham luận tại hội thảo.
Cũng tại hội thảo, GS. Hiệp sĩ Jonathan Van-Tam, Giáo sư danh dự Trường Y, Đại học Nottingham; nguyên Phó Giám đốc Y tế của Anh chia sẻ kinh nghiệm từ châu Âu: "Chỉ 21 - 29% sinh viên y khoa cảm thấy được đào tạo đủ để tư vấn về tiêm chủng, trong khi 71% người dân sẵn sàng tiêm nếu được bác sĩ khuyến nghị".
GS. Hiệp sĩ Jonathan cho rằng, sau đại dịch COVID-19, hiểu biết về vaccine và khả năng giao tiếp của nhân viên y tế là yếu tố sống còn để củng cố niềm tin công chúng. Vì vậy, vaccine học không chỉ là một môn học kỹ thuật, nó phải được xem là nền tảng cho mọi bác sĩ trong thế kỷ 21; đồng thời khuyến nghị Việt Nam sớm đưa Vaccinology thành học phần bắt buộc trong đào tạo sau đại học, theo hướng "dựa trên năng lực" và "xuyên suốt vòng đời đào tạo y khoa".
Việt Nam chủ động xây dựng học phần Vaccine học
Theo PGS.TS Hồ Thị Kim Thanh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội, hiện nội dung về vaccine và tiêm chủng mới chỉ được giảng dạy tích hợp trong một số module của chương trình bác sĩ đa khoa, chưa có học phần riêng biệt cho đào tạo sau đại học. Ở bậc sau đại học, các chương trình bác sĩ nội trú, chuyên khoa I, chuyên khoa II, cao học hay nghiên cứu sinh đều chưa có module riêng, ngoại trừ chuyên ngành Y học gia đình có 1 tín chỉ.
"Chúng ta thiếu một học phần riêng, thiếu cơ sở thực hành, giảng viên ít được cập nhật thường xuyên và nội dung chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn tiêm chủng", bà Thanh nêu rõ. Định hướng của Trường Đại học Y Hà Nội là xây dựng học phần độc lập "Vaccine và tiêm chủng" trong chương trình đại học và sau đại học, với chuẩn đầu ra cụ thể cho từng chuyên ngành, tích hợp giữa lý thuyết và thực hành tại các trạm y tế, phòng tiêm chủng.
GS. Hiệp sĩ Jonathan Van-Tam chia sẻ kinh nghiệm từ châu Âu.
PGS.TS.BS Phùng Nguyễn Thế Nguyên, Hiệu trưởng Trường Y, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh cho biết, trong tổng số 1.921 học viên sau đại học tốt nghiệp năm 2024 tại Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh chỉ có khoảng 40 bác sĩ được học học phần về vaccine. Đây là khoảng trống lớn trong đào tạo y khoa.
Từ thực tế đó, nhà trường đã xây dựng Đề án phát triển học phần Vaccine học giai đoạn 2025 - 2030, với mục tiêu đào tạo ít nhất 3.000 bác sĩ và học viên sau đại học có năng lực thực hành và tư vấn tiêm chủng an toàn, hiệu quả. Giai đoạn 2025 - 2027 sẽ triển khai thí điểm học phần ở các chuyên ngành Y học gia đình, Nhi, Lão, Truyền nhiễm; từ 2027 - 2030 nhân rộng trên toàn quốc.
Đề án cũng xác định chiến lược hợp tác liên ngành và quốc tế với WHO, ADVAC, IVI, Karolinska, nhóm Vaccine Oxford (Vương quốc Anh)... nhằm chuẩn hóa học liệu, phát triển phiên bản e-learning và đồng giảng giữa giảng viên trong nước, quốc tế. "Mục tiêu dài hạn là hình thành lực lượng bác sĩ “vaccine-literate” - đội ngũ nhân viên y tế hiểu, tư vấn và thực hành tiêm chủng dựa trên bằng chứng khoa học", PGS.TS Nguyên nhấn mạnh.
BS Phạm Thị Mỹ Liên, Chủ tịch GKS Việt Nam cũng khẳng định: “Việc đưa học phần vaccine vào chương trình đào tạo không chỉ góp phần xây dựng nền tảng y khoa dự phòng vững chắc cho tương lai mà còn có thể hướng tới mục tiêu chiến thắng bệnh tật, mang lại tác động tích cực lên sức khỏe người Việt Nam”.
Các chuyên gia y tế khác tại hội thảo cũng thống nhất, phát triển học phần Vaccine học không chỉ để hoàn thiện năng lực đào tạo y khoa mà còn góp phần tăng tỷ lệ tiêm chủng ở người trưởng thành và người cao tuổi, hai nhóm nguy cơ cao nhưng ít được bao phủ. Việc chuẩn hóa đào tạo vaccine học được xem là bước then chốt giúp Việt Nam chuyển từ y học chữa bệnh sang y học dự phòng chủ động, bắt kịp xu hướng "tiêm chủng trọn đời" của thế giới.
Quang cảnh bàn tròn thảo luận "Định hướng phát triển học phần vắc-xin trong đào tạo sau đại học: Nhu cầu, xu hướng và hành động".
Ngoài ra, các chuyên gia ngành y cũng cho biết, chương trình đào tạo sau đại học về vaccine sẽ giúp học viên tiếp cận kiến thức vaccine thế hệ mới, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu và giám sát dịch tễ, qua đó nâng cao hiệu quả chăm sóc dụ phòng. Theo đó, trong khuôn khổ hội thảo, các chuyên gia ngành y sẽ có phiên thảo luận về khả năng đổi mới tư duy và kỹ năng thích ứng của nhân viên y tế, thu hút trên 400 sinh viên, học viên sau đại học tham gia.
Bên cạnh đó, hướng tới chăm sóc sức khỏe ở người cao tuổi, ngày 11/11, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh sẽ tổ chức hội thảo “Các chiến lược tiêm chủng hiệu quả cho một thế giới già hóa”, với 150 bác sĩ gia đình và chuyên gia tham gia. Sự kiện thảo luận phòng ngừa bệnh bằng vaccine, triển khai tiêm chủng cá nhân hóa và hướng dẫn tiêm chủng cho người lớn từ các hiệp hội y khoa quốc tế và trong nước.
