Bổ sung quy định về Tòa án chuyên biệt trong hệ thống TAND
Sáng 3/6, tại phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chánh án Tòa án nhân dân (TAND) tối cao Nguyễn Văn Tiến trình bày báo cáo tóm tắt về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND.
Phó chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến (Ảnh: Media Quốc hội).
Theo Phó Chánh án TAND tối cao, việc thành lập Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế là yêu cầu cấp thiết và đã có chủ trương của cấp có thẩm quyền.
Tuy nhiên, do tính chất mới và phức tạp, TAND tối cao đề xuất tiếp thu theo hướng bổ sung quy định về Tòa án chuyên biệt trong hệ thống TAND, giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyền quyết định thành lập, giải thể, quy định thẩm quyền theo lãnh thổ.
Quốc hội sẽ quy định nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức, thủ tục tố tụng, ngôn ngữ sử dụng, áp dụng pháp luật và các vấn đề liên quan.
Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đánh giá, đây là mô hình mới, chưa có tiền lệ ở Việt Nam, lại liên quan đến quyền con người, tài sản và trình tự tư pháp nên cần thận trọng.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).
TAND tối cao mới bắt đầu triển khai nghiên cứu theo chỉ đạo, trong khi dự thảo luật được trình theo thủ tục rút gọn.
Vì vậy, Thường trực Ủy ban thống nhất chỉ đưa vào luật các quy định mang tính nguyên tắc, định hướng. Các quy định cụ thể sẽ được TAND tối cao tiếp tục nghiên cứu, trình Quốc hội sau.
Thường trực Ủy ban kiến nghị quy định tên gọi cụ thể là "Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế" để tránh nhầm lẫn với Tòa sơ thẩm chuyên biệt dự kiến bị bãi bỏ.
Bổ sung nhiệm vụ của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao trong hướng dẫn áp dụng nguyên tắc thông luật tại Tòa án chuyên biệt, phù hợp với chỉ đạo của Bộ Chính trị.
Đề nghị TAND tối cao tiếp tục nghiên cứu kỹ các nội dung có liên quan đến Hiến pháp, làm rõ và chuẩn bị đầy đủ cơ sở pháp lý để trình Quốc hội thông qua tại một văn bản riêng.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, trong giai đoạn hiện nay nên quy định những vấn đề mang tính nguyên tắc, định hướng lớn. Sau đó, tùy theo thẩm quyền, các nội dung cụ thể sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao tiếp tục hướng dẫn, quyết định.
"Đây là điều rất cần thiết để phục vụ cho hoạt động của Trung tâm Tài chính quốc tế, một thiết chế đặc thù dự kiến sẽ đưa vào vận hành trong thời gian tới", ông Phan Văn Mãi cho hay.
Giải trình, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí nêu rõ, đây là vấn đề mới, lớn và chưa có tiền lệ.
Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí (Ảnh: Media Quốc hội).
Tuy nhiên, đã có chủ trương của Bộ Chính trị về việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Tp.HCM và khu vực miền Trung (Tp.Đà Nẵng). Đây là nhiệm vụ chính trị cần được triển khai khẩn trương. Tuy nhiên, hoạt động của Tòa trong mô hình này là rất đặc thù, đòi hỏi một hành lang pháp lý riêng biệt.
Vì vậy, Chánh án Lê Minh Trí đề nghị không sửa các luật hiện hành để "lắp ghép" cho phù hợp, mà cần xây dựng một đạo luật riêng, mang tính đặc thù cao, do Quốc hội ban hành.
Chú trọng xử lý tài sản sau sắp xếp
Tán thành cao với việc sửa đổi Luật Tổ chức TAND để phục vụ cho việc tinh gọn bộ máy, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, cần làm rõ thẩm quyền của TAND khu vực, đặc biệt quy định chuyển tiếp để đảm bảo quá trình chuyển giao nhiệm vụ quyền hạn về hồ sơ diễn ra thông suốt, không làm ảnh hưởng về quyền lợi của các tổ chức cá nhân.
Bên cạnh đó, theo Chủ tịch Quốc hội, cần quan tâm tập huấn hướng dẫn các điều kiện để tới đây kháng nghị giám đốc thẩm nhằm bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời góp phần tổng kết thực hiện phát triển án lệ. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ qua thảo luận đại biểu Quốc hội rất quan tâm đến vấn đề này.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (Ảnh: Media Quốc hội).
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị chú trọng xử lý tài sản, cơ sở vật chất hiện có. Quan tâm về đầu tư cơ sở trang thiết bị hiện đại cho sau sắp xếp để làm sao chúng ta quan tâm đào tạo đội ngũ thẩm phán hiện nay ở các địa phương.
Đội ngũ thẩm phán, cán bộ toà án mà có tâm, có tầm, có tài, có đức sẽ đáp ứng được yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo được niềm tin của người dân, doanh nghiệp.
Hiện nay, thực hiện theo Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về tăng cường xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật cũng như Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân vùa qua 2 nghị quyết này được Quốc hội cụ thể hoá bằng nghị quyết 97 và nghị quyết 98 đã triển khai.
Nói chung các vụ việc vừa qua trong triển khai chú ý đến mảng tư pháp, nội chính, toà, viện để làm sao có cơ chế.
Có tội phải xử một cách nghiêm minh nhưng phải thấu tình đạt lý để tạo thuận lợi cho việc sản xuất kinh doanh hiện nay.
Tới đây, Chủ tịch Quốc hội lưu ý đến việc sắp xếp tổ chức bộ máy của toà, sắp xếp về tài sản là hết sức quan trọng.
Vừa qua Tổng Bí thư đã có bài về "Thực hành tiết kiệm", hay báo chí cũng đã đưa tin nhiều về việc sắp xếp đơn vị hành chính mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã làm trong giai đoạn 1. Hiện nay nhiều trụ sở bỏ hoang, chưa đưa vào vận hành sử dụng.
"Tôi hết sức lo tới đây sắp xếp không chỉ riêng toà mà các cơ quan khác nếu không có kế hoạch chủ động sử dụng ngay thì cơ sở bị lãng phí, chỗ mới thì thiếu, còn chỗ cũ thì sử dụng không hết. Đây là vấn đề cần tính toán kỹ", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Đối với toà án, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp rà soát đảm bảo tính đồng bộ trong các luật khác đang sửa tại kỳ họp thứ 9 như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự, Luật tố tụng hành chính, và các luật liên quan đến tố tụng tư pháp.
"Quan tâm của ĐBQH là làm sao tránh chồng chéo, khoảng trống pháp lý, đồng thời tạo hành lang cho hoạt động của hệ thống toà án", Chủ tịch Quốc hội nêu.
