Mùa mật ngọt ở Tây Nguyên

Tháng 3 hằng năm, khi hoa cà phê nở rộ trắng muốt khắp núi rừng, cũng là thời điểm người nuôi ong tại Đắk Lắk bước vào mùa thu hoạch mật ong hoa cà phê – một trong những sản vật quý giá của vùng đất Tây Nguyên.

Giữa bạt ngàn rừng cà phê, những đàn ong cần mẫn bay lượn, gom nhặt từng giọt mật tinh túy từ hoa để tạo nên loại mật ong đặc trưng, giàu hương vị.

Nghề nuôi ong đòi hỏi người nuôi phải có sự kiên trì, tỉ mỉ và hiểu biết về đặc tính sinh trưởng, phát triển của ong, cũng như nắm vững quy luật và chu kỳ hoa để ong có thể làm mật theo mùa.

Công việc nuôi ong tuy không quá phức tạp, nhưng chỉ khi yêu nghề, người ta mới có thể làm tốt và gắn bó lâu dài với công việc này.

Hơn 30 năm gắn bó với nghề nuôi ong, hiện nay, gia đình ông Vũ Hữu Cao (SN 1977, trú tại xã Cư Suê, huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk) có 900 đàn ong, đạt sản lượng khoảng 60 tấn mật/năm. Việc nuôi ong đã giúp gia đình ông ổn định cuộc sống, có thêm kinh phí để lo cho các con ăn học.

Ông Cao cho rằng, nghề nuôi ong đối diện với không ít khó khăn, rủi ro. Ong là loài rất nhạy cảm với thuốc bảo vệ thực vật. Chỉ cần hút phải những bông hoa có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, đàn ong sẽ khó lòng sống sót, gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Chính vì vậy, việc lựa chọn những khu vực canh tác cà phê sạch, an toàn luôn là ưu tiên hàng đầu của những người nuôi ong chuyên nghiệp.

Khi những cầu ong óng ánh sắc vàng, căng tràn mật ngọt, đó là dấu hiệu của một vụ mùa bội thu. Theo kinh nghiệm của những người nuôi ong lâu năm, mật ong hoa cà phê thu hoạch vào tháng Ba sẽ có chất lượng tốt nhất.

Mật có màu vàng nhạt, hương thơm nhẹ nhàng đặc trưng của hoa cà phê, vị ngọt thanh khiết, không gắt và có độ sánh đặc trưng. Đặc biệt, loại mật ong này không bị ngả màu hay đóng đường dù để lâu ngày.

Chị Nguyễn Thị Minh Tâm, Đội trưởng Đội dịch vụ quay mật Minh Tâm tại huyện Cư M’gar (tỉnh Đắk Lắk) cho hay, việc thu hoạch mật ong đòi hỏi sự nhanh chóng và khéo léo để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe đàn ong và đảm bảo sản lượng mật.

“Nếu quá trình thu hoạch kéo dài, mật ong có thể bị ong cướp lại. Hơn nữa, vào những ngày nắng nóng, nhộng ong dễ bị yếu và thậm chí chết. Vì vậy, các thợ ong cần hoàn thành công việc trong vòng 4 tiếng tại mỗi trại để ổn định đàn ong và đảm bảo mật được thu hoạch đầy đủ”, chị Tâm giải thích.

Trước khi thu hoạch, người thợ ong nhẹ nhàng mở thùng, cẩn thận quan sát trước khi dùng khói hun để làm dịu đàn ong.

Những bình hun khói để xua đuổi đàn ong.

Làn khói mỏng lan tỏa không chỉ giúp hạn chế nguy cơ bị chích, mà còn khiến việc gỡ cầu ong trở nên dễ dàng hơn.

Đôi bàn tay khéo léo của những người thợ rũ nhẹ từng cầu mật, cẩn thận loại bỏ những chú ong còn bám lại sau khi lấy ra từ thùng nuôi.

Những chú ong bám chặt lấy cầu mật, từng đôi cánh nhỏ xíu không ngừng lay động để bảo vệ thành quả sau nhiều ngày miệt mài hút mật từ muôn loài hoa.

Để thu hoạch mật mà không làm tổn thương đàn ong, những người thợ nhẹ nhàng dùng những chiếc chổi lông mềm quét sạch từng chú ong còn bám lại. Mỗi động tác đều được thực hiện với sự kiên nhẫn và cẩn trọng, tránh làm xáo trộn hay gây hoảng loạn cho bầy ong.

Sau khi hoàn thành việc lấy các cầu mật, thợ ong dùng vòi xịt nước lên các thùng để hạn chế việc ong rời khởi tổ.

Sau khi được lấy ra khỏi thùng, những cầu ong đầy mật ngọt được mọi người thay nhau gánh vào khu vực quay mật.

Công đoạn cắt sáp ong trước khi quay mật là một bước quan trọng trong quy trình thu hoạch mật ong, giúp mở đường cho mật ong chảy ra.

Khu vực quay mật nhanh chóng trở nên nhộn nhịp.

Sau khi cắt xong, các cầu mật được xếp cẩn thận vào thùng quay (hay còn gọi là thùng ly tâm) để tách mật ong ra khỏi cầu và chảy xuống đáy thùng chứa, đóng can.

Khi mật đã được vắt kiệt, các cầu ong sẽ được trả lại vào thùng ong để ong có thể tiếp tục sản xuất mật mới.

Cũng theo chị Nguyễn Thị Minh Tâm, quá trình thu hoạch mật ong, những người thợ gặp không ít khó khăn. “Trong quá trình thu hoạch, thợ ong thường xuyên tiếp xúc với khói lửa, nếu không quen sẽ rất dễ bị nước mắt, nước mũi chảy ròng. Hơn nữa, khi mới vào nghề, nhiều người chưa có kinh nghiệm, dễ bị ong đốt, gây dị ứng và khó chịu, làm gián đoạn công việc. Ngoài ra, hầu hết các trại ong đều nằm xa khu dân cư, trong rừng hoặc rẫy, thiếu thốn trang thiết bị hỗ trợ thu hoạch và quay mật”, chị Tâm chia sẻ thêm.

Công việc dù vất vả, nhưng sau mỗi buổi làm việc (từ 4-5 tiếng đồng hồ), những người thợ ong lại mang về thu nhập khoảng 300.000 đồng, góp phần cải thiện đời sống gia đình.