Cơ hội nào cho người lao động trong thời đại "kiến thức lỗi thời ngay khi tốt nghiệp đại học"?

Trí tuệ nhân tạo và thách thức đối với thị trường lao động

Tại một Hội thảo tổ chức tại tỉnh Quảng Nam chiều 14/3, Bà Tống Liên Anh, Phó Viện trưởng Viện Học tập Suốt Đời, Hệ thống giáo dục Sky-line chia sẻ, trong bối cảnh công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển nhanh chóng, việc chuẩn bị cho tương lai học tập và nghề nghiệp trở thành vấn đề ngày càng cấp bách.

Bà Tống Liên Anh, cho biết AI không chỉ ảnh hưởng đến người lao động hiện tại mà còn cả những người học sinh và sinh viên trong tương lai.

Một trong những thách thức lớn nhất của giáo dục hiện đại chính là "chu kỳ bán rã kiến thức", tức chỉ thời gian mà một nửa kiến thức chuyên môn trở nên lỗi thời. Theo các nghiên cứu, nếu như năm 1920, một tấm bằng kỹ sư có thể sử dụng được trong vòng 35 năm, đến năm 1960, con số này chỉ còn 15 năm.

Đáng chú ý hơn, trong thời đại hiện nay, một nửa số kiến thức mà sinh viên học trên ghế nhà trường đã trở nên lỗi thời khi họ nhận bằng tốt nghiệp. Đối với những ngành có tốc độ phát triển nhanh như công nghệ thông tin, chu kỳ bán rã kiến thức thậm chí chỉ còn 1 năm.

Theo nhiều báo cáo và diễn đàn quốc tế, AI đã được nhắc đến như một yếu tố đe dọa đến thị trường lao động, không chỉ ảnh hưởng đến người lao động hiện tại mà còn cả những người học sinh và sinh viên trong tương lai.

Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách con người tương tác với công nghệ. Từ việc phải tìm kiếm thông tin thông qua câu hỏi, giờ đây chỉ cần ra lệnh, AI có thể tự động hoàn thành nhiệm vụ. Điều này khiến các công việc hiện tại có thể bị thay thế, trong khi những công việc mới mẻ chưa xuất hiện sẽ nhanh chóng có mặt.

Bà Nguyễn Minh Hằng cho rằng, thế hệ trẻ cần có khả năng thích ứng với những thay đổi không ngừng của xã hội.

Trong bối cảnh đó, bà Nguyễn Minh Hằng, Quản lý khu vực Đông Nam Á, đại diện Nhà xuất bản Đại học Oxford, cho rằng thế hệ trẻ cần phát triển không chỉ kiến thức và kỹ năng, mà còn phải có khả năng thích ứng với những thay đổi không ngừng của xã hội. Bà nhấn mạnh, khả năng duy trì sự tò mò và sáng tạo của học sinh là yếu tố quan trọng giúp họ có thể đối mặt với mọi thách thức trong tương lai.

Chìa khoá thành công nào trong thế giới đầy biến động?

Mặc dù AI đóng vai trò quan trọng trong công việc kỹ thuật, các chuyên gia đều đồng tình rằng những kỹ năng "con người" như giao tiếp, hợp tác và tư duy phản biện vẫn sẽ là yếu tố then chốt trong xã hội tương lai. Bà Nguyễn Hồng Minh, Giám đốc phát chuyển mạng lưới của InterEdu - đối tác đào tạo toàn cầu Microsoft, chi sẻ, giáo dục không chỉ dạy học sinh kiến thức, mà còn cần trang bị cho họ những kỹ năng sống cơ bản, như yêu thương, hạnh phúc và chính trực, những giá trị không thay đổi trong một thế giới không ngừng biến động.

Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển của công nghệ, các chuyên gia cũng cảnh báo về sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ. Theo một báo cáo của UNICEF, gần 70% học sinh cấp trung học phổ thông đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm lý, và một số em thậm chí có ý định tự tử. Điều này đặt ra câu hỏi lớn cho giáo dục: làm sao để giúp thế hệ trẻ không chỉ giỏi về tri thức mà còn có khả năng vượt qua những khó khăn trong cuộc sống?

Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia cho rằng giáo dục cần tập trung phát triển trí tuệ cảm xúc, sức khỏe tinh thần và khả năng thích ứng với những thay đổi liên tục.

Giám đốc phát chuyển mạng lưới của InterEdu - đối tác đào tạo toàn cầu Microsoft, nhận định, những kỹ năng "con người" như giao tiếp, hợp tác và tư duy phản biện vẫn sẽ là yếu tố then chốt trong xã hội tương lai.

Bà Liên Anh nhìn nhận, từ góc độ của UNESCO, giáo dục cần hướng đến bốn trụ cột chính: "Học để biết", "Học để làm", "Học để cùng chung sống" và "Học để tìm ra chính mình". Tầm nhìn này phản ánh một chương trình giáo dục toàn diện, giúp học sinh không chỉ phát triển kỹ năng chuyên môn mà còn trang bị cho họ những giá trị sống, khả năng làm chủ cuộc sống và cống hiến cho xã hội. 

Bà cũng nhận định, giáo dục trong gia đình, nhà trường và xã hội cần phải cân bằng giữa trí tuệ học thuật và trí tuệ cảm xúc, kỹ năng xã hội. Điều này giúp mỗi công dân không chỉ thành công trong sự nghiệp mà còn có thể sống một cuộc đời trọn vẹn, hạnh phúc và có ý nghĩa.

"Sự thành công của con người không chỉ phụ thuộc vào IQ mà còn phụ thuộc vào chỉ số trí tuệ cảm xúc và khả năng vượt qua khó khăn," bà Liên Anh chia sẻ.