"Phải đưa cuộc sống vào pháp luật trước khi đưa pháp luật vào cuộc sống"

Cấp thiết phải đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật

Phát biểu kết luận Hội thảo khoa học cấp quốc gia "Đổi mới tư duy xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới" sáng 6/3, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc cho biết cuộc hội thảo đã hoàn thành chương trình đề ra.

Ông Phan Đình Trạc và các đồng chí chủ trì hội thảo đánh giá rất cao các báo cáo trong kỷ yếu Hội thảo và những kiến phát biểu thảo luận tại hội trường. 

Đây là nguồn tư liệu tham khảo rất quý, rất phong phú, sâu sắc và toàn diện cho việc xây dựng và hoàn thiện các chủ trương định hướng của Đảng về xây dựng và thi hành pháp luật, trong dự thảo các văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV và trước mắt là xây dựng văn bản chỉ đạo của Đảng mang tầm chiến lược về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới trong thời gian tới.

Ông Phan Đình Trạc đánh giá các tham luận trong kỷ yếu và các báo cáo tham luận tại hội thảo hôm nay đã thể hiện sự đồng thuận cao về các vấn đề, cụ thể có 8 vấn đề đồng thuận cao:

Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc.

Một là, yêu cầu cấp thiết phải đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình, bứt phá, tăng tốc, phát triển nhanh và bền vững, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, "đột phá của đột phá".

Hai là, yêu cầu của đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong kỷ nguyên mới về cơ bản được đề ra trong Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, các tham luận hôm nay đã bổ sung làm rõ thêm.

Đó là: Hệ thống pháp luật phải dân chủ, công bằng, nhân đạo, đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, ổn định, khả thi và dễ tiếp cận.

Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, vừa đảm bảo yêu cầu quản lý Nhà nước vừa kiến tạo phát triển có sức cạnh tranh quốc tế, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông mọi nguồn lực, thúc đẩy tiềm năng, khuyến khích sáng tạo, bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới vì lợi ích chung, thu hút và sử dụng nhân tài, đón nhận cái mới, thúc đẩy hợp tác, hội nhập quốc tế và được thực hiện "công bằng, nghiêm minh, nhất quán".

"Phải đảm bảo trật tự chung bền vững trên cơ sở những giá trị nền tảng mà dân tộc ta đã dày công xây dựng và vun đắp qua các thời kỳ cách mạng, đảm bảo pháp quyền, đảm bảo cho sự phát triển của đất nước", ông Phan Đình Trạc nhấn mạnh.

Và để đáp ứng những yêu cầu đó, ông Phan Đình Trạc nhấn mạnh phải đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp toàn diện của Đảng, nâng cao tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật.

Cùng với đó, phải đổi mới tư duy về pháp luật, tư duy về xây dựng và thi hành pháp luật, đổi mới cách thức tổ chức hoạt động, xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật. Và đổi mới đầu tư nguồn lực cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Ba là, phải đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp toàn diện, nâng cao tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật. Đảng ban hành chủ trương đường lối và lãnh đạo thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành pháp luật và lãnh đạo công tác thi hành pháp luật để đảm bảo thượng tôn hiến pháp và pháp luật.

Để pháp luật đi vào cuộc sống, Đảng tăng cường kiểm tra, giám sát công tác thể chế hóa chủ trương đường lối của Đảng thành pháp luật và việc thực hiện các quy định về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Tạo không gian cho đổi mới sáng tạo

Bốn là, về đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật đó là tư duy kiến tạo phát triển, tận dụng mọi cơ hội phát triển của đất nước, khơi thông, huy động mạnh mẽ mọi nguồn lực xã hội cho sự phát triển bứt phá của đất nước vì hạnh phúc của nhân dân, vừa đảm bảo yêu cầu quản lý Nhà nước, vừa kiến tạo phát triển, xác định rõ giới hạn của pháp luật.

"Phải đưa cuộc sống vào pháp luật trước khi đưa pháp luật vào cuộc sống, dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm", người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm, cái gì cấm thì quy định trong luật, cái gì không cấm thì tạo không gian cho đổi mới sáng tạo, đề cao phương pháp quản lý theo kết quả chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm", ông Trạc nhấn mạnh.

Quang cảnh hội thảo.

Ông lưu ý, phải huy động được mọi thành phần kinh tế, mọi doanh nghiệp, người dân cùng tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội, cùng tích cực lao động sản xuất, tạo ra của cải vật chất, tinh thần để đóng góp vào tăng trưởng, sự phát triển của đất nước như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo.

Cùng với đó, phát huy đúng mức vai trò của đạo đức xã hội, các quy tắc nghề nghiệp, quy tắc tự quản cộng đồng trong điều chỉnh các quan hệ xã hội.

Năm là, đổi mới tư duy trong công tác thi hành pháp luật theo hướng phát huy cao độ tinh thần phục vụ nhân dân, kiến tạo phát triển, hành động vì lợi ích chung của đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan thực thi pháp luật.

Gắn kết giữa xây dựng và thi hành pháp luật, trong đó đề cao tổng kết thực tiễn thi hành pháp luật, thường xuyên đánh giá hiệu quả pháp luật sau ban hành và hiệu quả thi hành pháp luật, chất lượng chính sách sau ban hành để đẩy nhanh tốc độ phản ứng chính sách, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, sửa đổi, điều chỉnh các quy định bất cập, mâu thuẫn để tận dụng mọi cơ hội phát triển, giảm thiểu thất thoát, lãng phí các nguồn lực.

"Tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, trước hết là trong cán bộ, đảng viên và cơ quan tổ chức trong hệ thống chính trị, lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội", ông Trạc nói.

Cùng với đó, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hệ thống dịch vụ pháp lý, trợ giúp pháp lý, hỗ trợ pháp lý, trọng tài, hòa giải… để người dân và doanh nghiệp dễ tiếp cận pháp luật, quản trị rủi ro về mặt pháp lý.

Tăng cường giải thích và hướng dẫn áp dụng pháp luật, tăng cường đối thoại, tiếp nhận, lắng nghe ý kiến, giải quyết kịp thời khó khăn, vướng mắc pháp lý của người dân, doanh nghiệp. Củng cố niềm tin và đồng thuận xã hội trong thi hành pháp luật, tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật. Đồng thời, cần nghiên cứu xây dựng luật thi hành pháp luật.

Sáu là, đổi mới mạnh mẽ và tăng cường đầu tư nguồn lực trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật, quán triệt quan điểm đầu tư cho xây dựng và thi hành pháp luật là đầu tư cho phát triển.

Nhà nước đảm bảo ưu tiên nguồn lực để đầu tư cơ sở vật chất, hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị làm việc và có cơ chế tài chính và chế độ chính sách đặc thù cho công tác và cán bộ làm công tác pháp chế, xây dựng và thi hành pháp luật.

Chủ động ứng dụng trí tuệ nhân tạo, khẩn trương xây dựng các nền tảng số quốc gia, phát triển cơ sở dữ liệu đảm bảo hoạt động thống nhất, liên thông và khai thác dữ liệu hỗ trợ hiệu quả cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật, tái cấu trúc hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật để đảm bảo hoạt động thống nhất "đúng, đủ, sạch, sống", liên thông và hỗ trợ khai thác hiệu quả phục vụ công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Bảy là, thời gian tới cần tổ chức triển khai thực hiện tốt Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), hết sức chú trọng vai trò của nhân dân và các chuyên gia, nhà khoa học trong quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Chú trọng nâng cao chất lượng chính sách, luật và chất lượng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật.

Ông Trạc yêu cầu khẩn trương thể chế hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các thiết chế trong hệ thống chính trị đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới, đảm bảo tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả...

Sớm xây dựng hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, phi truyền thống để hình thành các động lực tăng trưởng mới, các quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất mới, các ngành công nghiệp mới, như trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, kinh tế số, tiền số, già hóa dân số, ô nhiễm môi trường. Đây là vấn đề không mới, nhưng đặt ra bức bách hiện nay và có ảnh hưởng đến chiến lược phát triển kinh tế-xã hội.

Tám là, Hội thảo cũng thống nhất rất cao là đề xuất xây dựng một Nghị quyết của Ban chấp hành hoặc Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.