Năm 2023, Việt Nam thất thu hơn 1.000 tỷ đồng từ quảng cáo trực tuyến

Thị phần quảng cáo chủ yếu nằm ở nền tảng xuyên biên giới

Chiều 25/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.

Tham gia ý kiến, ĐBQH Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) bày tỏ mong muốn việc sửa đổi, bổ sung dự thảo luật lần này quan tâm đến các quy định về quản lý và xử lý các vi phạm trong hoạt động quảng cáo.

Theo ông Bình, dự thảo Luật Quảng cáo 2012 chủ yếu điều chỉnh các hình thức quảng cáo truyền thống, chưa có quy định cụ thể về quảng cáo trực tuyến. Hiện nay, hơn 70% các trường hợp vi phạm quảng cáo trực tuyến bị xử lý chậm do thiếu quy định đồng bộ.

Do vậy, ông đề nghị cần bổ sung điều khoản chuyên biệt về quảng cáo trực tuyến vào trong dự thảo luật.

Theo đó, xây dựng quy định quản lý các hình thức quảng cáo mới bao gồm quảng cáo trên mạng xã hội, quảng cáo ứng dụng trí tuệ nhân tạo…; đưa ra hướng dẫn rõ ràng về trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên tham gia quảng cáo (nhà quảng cáo, các nền tảng trực tuyến).

Thành lập cơ chế phối hợp liên ngành, hợp tác giữa Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Công an để xử lý các vi phạm hiệu quả hơn.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Ảnh: Media Quốc hội).

Theo đại biểu, thị phần quảng cáo tại Việt Nam hiện nay chủ yếu nằm trong tay các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, Google, Tiktok... Năm 2023, các nền tảng này chiếm 75% doanh thu quảng cáo, trong khi báo chí truyền thống chỉ chiếm dưới 10%.

Đáng chú ý, các nền tảng này thường không đăng ký đầy đủ hoạt động tại Việt Nam hoặc chỉ đăng ký một phần dẫn đến việc không thể quản lý thuế một cách hiệu quả.

"Năm 2023, Việt Nam thất thu hơn 1.000 tỷ đồng từ quảng cáo trực tuyến, gây áp lực lên nguồn thu ngân sách quốc gia", ông Bình nêu.

Quan tâm đến việc kiểm soát nội dung quảng cáo trực tuyến, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị cần bổ sung quy định bắt buộc các nền tảng phải rà soát và kiểm duyệt nội dung quảng cáo trước khi hiển thị.

Thiết lập chế tài mạnh, yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm trong thời hạn 24h. Đặc biệt, nâng mức phạt hành chính đối với hành vi quảng cáo sai sự thật lên đến 2-3 lần lợi ích thu được; công khai danh sách các doanh nghiệp vi phạm để răn đe.

Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong quảng cáo trực tuyến, ông Thạch Phước Bình yêu cầu các quảng cáo phải ghi rõ thông tin sản phẩm, dịch vụ, đơn vị chịu trách nhiệm và cơ chế hỗ trợ sau bán hàng.

Ban hành chế tài nghiêm khắc đối với việc sử dụng dữ liệu cá nhân khách hàng một cách trái phép; tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về quyền riêng tư và bảo vệ thông tin cá nhân.

2 xu hướng quảng cáo

Tham gia ý kiến, ĐBQH Trần Thị Thu Hằng (Đoàn Đắk Nông) quan tâm đến nội dung về người chuyển tải sản phẩm quảng cáo được quy định tại dự thảo Luật, đặc biệt về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của người chuyển tải quảng cáo…

Theo đại biểu Hằng, cho biết, khoản 8 Điều 2 của dự thảo Luật quy định: "Người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người trực tiếp quảng cáo các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thông qua hoạt động của mình trên mạng xã hội, trong sản phẩm quảng cáo hoặc thông qua hình thức mặc, treo, gắn, dán, vẽ hoặc các hình thức tương tự".

Về nội dung này, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu rà soát, điều chỉnh, bổ sung khái niệm "người chuyển tải sản phẩm quảng cáo" vì quy định về người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có hoạt động "trên mạng xã hội" là phạm vi còn nhỏ hẹp, chưa đầy đủ.

Trên thực tế có thể thấy, quảng cáo hiện nay nổi bật 2 xu hướng là quảng cáo trên truyền hình và quảng cáo trên internet.

Đối với quảng cáo trên truyền hình, đại biểu cho biết, nhiều năm qua, truyền hình đã trở thành phương tiện thông tin không thể thiếu trong mỗi gia đình, trở thành một loại hình tương tác hai chiều với phạm vi tác động rất rộng và khả năng hội tụ công chúng một cách đông đảo.

ĐBQH Trần Thị Thu Hằng (Ảnh: Media Quốc hội).

Chính vì thế, đây là hình thức mà các nhà sản xuất, doanh nghiệp quảng cáo quan tâm, lựa chọn đầu tiên trong chiến lược quảng bá sản phẩm hàng hóa, dịch vụ đến người tiêu dùng. Khái niệm tại dự thảo Luật cũng đã bỏ qua phạm vi "trên truyền hình" này.

"Đối với hình thức quảng cáo trên internet, quảng cáo thông qua các mạng xã hội như Facebook, Zalo, YouTube, Instagram,.… hiện đang phát triển rất mạnh ở nước ta.

Điều đó có nghĩa là quảng cáo trên internet có sự tương tác cao, tạo cơ hội cho các nhà quảng cáo nhắm chính xác vào khách hàng của mình, tiến hành quảng cáo theo đúng sở thích và thị hiếu của người dân. Xét về tính chất, đặc điểm thì mạng xã hội là một trong những ứng dụng được sử dụng trên nền tảng Internet", bà Hằng nêu.

Do đó, đại biểu cho rằng, sử dụng khái niệm người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có hoạt động "trên Tnternet" sẽ khái quát hơn.

Việc mở rộng phạm vi "trên mạng xã hội" thành "trên internet" cũng phù hợp với định nghĩa tại khoản 1 Điều 23 dự thảo Luật: "Hoạt động quảng cáo trên mạng bao gồm: Quảng cáo trên báo điện tử, trang thông tin điện tử, mạng xã hội, ứng dụng trực tuyến, thiết bị quảng cáo, sử dụng phương tiện điện tử, thiết bị đầu cuối, các thiết bị viễn thông khác có kết nối mạng viễn thông, mạng internet"…

Đặc biệt, đại biểu đề nghị xem xét lại tiêu đề của Điều 15a về "Quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo" vì các nội dung quy định tại Điều 15a là nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo chứ không nhắc đến quyền của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung một số quyền và lợi ích hợp pháp của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo như: Quyền được doanh nghiệp, nhà sản xuất thuê làm người chuyển tải sản phẩm quảng cáo phải cung cấp đầy đủ thông tin về sản phẩm quảng cáo…

Tại khoản 2 Điều 15a quy định người chuyển tải sản phẩm quảng cáo: "Chịu trách nhiệm liên đới trong trường hợp nội dung quảng cáo không bảo đảm các yêu cầu theo quy định tại Luật này".

Về nội dung này, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét lại tính hợp lý và khả thi. Bởi người chuyển tải sản phẩm quảng cáo được thuê với mức thù lao như ngày công lao động thông thường để mặc trang phục, đi diễu hành nhằm gây sự chú ý.

Từ đó, đạt được mục đích quảng bá sản phẩm của nhà sản xuất, kinh doanh, thì những người này không đủ chuyên môn và trình độ, điều kiện để kiểm tra sản phẩm quảng cáo.