Đột phá trong điều trị ung thư bằng phẫu thuật robot thế hệ mới

Theo nhận định của các chuyên gia, việc triển khai phẫu thuật bằng robot tại Việt Nam hiện gặp rào cản lớn nhất là chi phí cao so với thu nhập bình quân. Do đó, đề xuất sớm xem xét đưa phẫu thuật bằng robot vào phạm vi chi trả của bảo hiểm y tế, nhằm mở rộng cơ hội điều trị cho người dân; đồng thời thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ cao trong khám, chữa bệnh, phù hợp với xu thế phát triển của y học hiện đại.

Cơ hội sống mới cho người bệnh ung thư

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam ghi nhận trên 180.000 ca ung thư mắc mới. Tuy nhiên, trên thực tế, số ca mắc có thể cao hơn. Ung thư đang là nguyên nhân đứng hàng thứ hai gây tử vong tại Việt Nam, chỉ sau bệnh lý tim mạch và vẫn đang là gánh nặng cho xã hội.

Theo TS.BS Dương Huy Lương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế hiện xây dựng chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ung thư dựa trên 3 nhóm giải pháp, trong đó nâng cao năng lực điều trị ung thư: bao gồm xạ trị, phẫu trị và đặc biệt là ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến như nội soi và robot. Do đó, việc ứng dụng robot Da Vinci Xi mở ra cánh cửa mới cho người bệnh ung thư, giúp họ có thêm cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế công nghệ cao ngay tại Việt Nam.

Tại Việt Nam, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP Hồ Chí Minh là đơn vị đầu tiên ở phía Nam vận hành hệ thống robot Da Vinci Xi thế hệ thứ 4, thế hệ hiện đại nhất đang được lưu hành tại Đông Nam Á và được FDA Mỹ cấp phép toàn cầu. Hệ thống có thể thực hiện hơn 120 loại phẫu thuật thuộc nhiều chuyên khoa như tiết niệu - thận học - nam khoa, đầu mặt cổ, tim mạch - lồng ngực, ngoại tiêu hoá, sản phụ khoa… Nhờ cánh tay linh hoạt và camera 3D độ phân giải cao, robot giúp bác sĩ thao tác chính xác trong không gian hẹp, xử lý an toàn các cấu trúc quan trọng.

Theo dữ liệu được trích dẫn tại Hội nghị ISPOR 2021, phẫu thuật có hỗ trợ robot Da Vinci Xi giảm 70% nguy cơ truyền máu, giảm 39% biến chứng trong 30 ngày, rút ngắn thời gian nằm viện 1,9 ngày và giảm 57% nguy cơ tử vong so với mổ mở kinh điển. So với phẫu thuật nội soi thông thường, robot cũng giúp giảm 28% nguy cơ truyền máu, 14% biến chứng, 33% nguy cơ tử vong, giảm 23% nguy cơ tái nhập viện trong 30 ngày và rút ngắn thời gian điều trị.

PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên, Giám đốc Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa cho biết, điều trị ung thư trước đây thường đòi hỏi phẫu thuật triệt để, cắt rộng để bảo đảm an toàn. Xu hướng hiện nay chuyển mạnh sang phẫu thuật ít xâm lấn, chú trọng bảo tồn cơ quan nhằm loại bỏ khối u nhưng vẫn duy trì chất lượng sống. Trước đây, phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt có nguy cơ gây liệt dương hoặc tiểu không kiểm soát; u thận nhỏ thường phải cắt toàn bộ thận. Với robot, bác sĩ có thể bảo tồn bó mạch và thần kinh, giữ lại phần lớn mô thận lành,giảm nguy cơ bệnh nhân phải chạy thận.

“Phẫu thuật bằng robot không chỉ tạo thêm cơ hội sống cho người bệnh mà còn giúp duy trì nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, từ sinh lý đến tiểu tiện tự nhiên. Đây là yếu tố có ý nghĩa lớn đối với chất lượng sống hậu phẫu”, PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên nhấn mạnh.

Tương tự, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu đánh giá, robot mang lại cải thiện rõ rệt trong phẫu thuật ung thư phổi. Camera phóng đại gấp 15 lần hỗ trợ quan sát chính xác từng nhánh mạch máu, dây thần kinh và đường dẫn khí. “Trước đây, nếu khối u nằm sâu trong phân thùy, bác sĩ thường phải cắt cả một thùy phổi. Robot cho phép bóc tách chính xác, giảm chảy máu và bảo tồn tối đa nhu mô phổi lành”, bác sĩ Dũng cho biết.

BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa nhận định, phẫu thuật robot là kỹ thuật đỉnh cao trong điều trị sản phụ khoa hiện nay. Đặc biệt hiệu quả trong các ca khó như lạc nội mạc tử cung xâm lấn sâu, phẫu thuật vùng chậu hẹp hoặc điều trị sa tạng chậu và có chức năng bảo tồn các cơ quan.

“Trong nhiều bệnh lý phức tạp, nhất là ung thư cổ tử cung và ung thư nội mạc tử cung giai đoạn sớm, robot giúp tiếp cận tinh tế từng sợi thần kinh, mạch máu, hỗ trợ nạo hạch chính xác mà không bỏ sót. Điều này giúp giảm tai biến so với phẫu thuật nội soi truyền thống và nâng cao độ an toàn cho bệnh nhân”, bác sĩ Mỹ Nhi nhấn mạnh.

Hướng đến phẫu thuật robot không phải đặc quyền của người có điều kiện

TS.BS Đỗ Minh Hùng, Giám đốc Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi cho rằng, phẫu thuật bằng robot đang trở thành xu hướng tất yếu, là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn chuyển đổi từ mổ mở sang phẫu thuật ít xâm lấn. Trên thế giới, ứng dụng robot trong phẫu thuật đang phát triển mạnh.

Theo BS.CK II Nguyễn Bá Mỹ Nhi, tại các hội nghị lớn toàn cầu về vô sinh, 60 - 70% các ca trình diễn đều sử dụng robot, cho thấy kỹ thuật này đang trở thành thường quy. Đây là xu thế phát triển tất yếu và nếu không bước tiếp, chúng ta sẽ tụt hậu.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP Hồ Chí Minh từ tháng 4/2025 đã đưa vào vận hành hệ thống robot Da Vinci Xi thế hệ thứ 4. Sau 7 tháng đưa vào vận hành đã thực hiện gần 200 ca phẫu thuật robot, bao gồm nhiều bệnh lý phức tạp và các trường hợp ung thư giai đoạn khó. Vào đầu tháng 12/2025 Bệnh viện đã được Tập đoàn Công nghệ Y tế Device Technologies trao chứng nhận xuất sắc trong ứng dụng phẫu thuật robot, đánh dấu bước tiến trong việc tiếp cận và làm chủ công nghệ cao của đội ngũ bác sĩ Việt Nam.

Mặc dù mang lại hiệu quả điều trị cao, chi phí phẫu thuật robot là rào cản khiến kỹ thuật này chưa thể phổ biến rộng rãi. TS.BS Dương Huy Lương cũng chỉ ra 3 rào cản lớn khiến việc triển khai phẫu thuật robot tại Việt Nam còn hạn chế: chi phí đầu tư hệ thống cao, nguồn nhân lực cần được đào tạo bài bản và chi phí phẫu thuật vượt quá khả năng chi trả của nhiều người dân.

Cụ thể, chi phí phẫu thuật robot Da Vinci Xi tại Mỹ dao động 15.000 - 22.000 USD, tại Thái Lan khoảng 10.000 USD và tại Singapore từ 22.000 - 60.000 USD. Trong khi đó, tại Việt Nam, người bệnh chỉ phải chi trả khoảng 5.000 - 7.000 USD (tương đương 120 - 180 triệu đồng). Mức chi phí này chỉ bằng khoảng 30% so với nước ngoài.

PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên cho rằng, chi phí phẫu thuật robot hiện nay không cao hơn nhiều so với các khoản chi trả mà bảo hiểm y tế đang hỗ trợ trong điều trị ung thư như xạ trị, hóa trị hay thuốc đặc hiệu. Chẳng hạn, với bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn muộn, chi phí thuốc điều trị có thể lên tới khoảng 30 triệu đồng mỗi tháng, tương đương 360 triệu đồng mỗi năm và khoảng 1,8 tỷ đồng trong vòng 5 năm. Trong khi đó, phẫu thuật robot chỉ cần thực hiện một lần với chi phí khoảng 150 triệu đồng, thấp hơn đáng kể so với tổng chi phí điều trị bằng thuốc kéo dài nhiều năm.

Theo PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên, phẫu thuật bằng robot không phải kỹ thuật xa xỉ mà là phương thức can thiệp mang lại lợi ích thiết thực về sức khỏe và chất lượng sống. Ông khẳng định đây không phải “đặc quyền” của một số chuyên gia hay dành cho nhóm bệnh nhân có điều kiện mà là quyền lợi bắt buộc phải có khi bệnh nhân cần đến kỹ thuật này để giành sự sống và là mục tiêu lâu dài là mọi bác sĩ đều có thể làm chủ công nghệ này. Qua đó, PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên kỳ vọng bảo hiểm y tế sẽ từng bước đồng chi trả cho kỹ thuật này trong thời gian tới.

Theo Bộ Y tế, thời gian tới, khi phẫu thuật robot ngày càng chứng minh được tính hiệu quả so với phương pháp truyền thống, người bệnh có chất lượng tốt hơn thì Bộ Y tế, bảo hiểm y tế sẽ cân nhắc hỗ trợ thanh toán một phần chi phí cho người dân. Từ đây, nhiều người dân có cơ hội tiếp cận với kỷ nguyên mới trong điều trị ung thư và các bệnh lý phức tạp.